11) विश्वरूपदर्शनयोगः महात्म्य
(বাংলা হরফে সংস্কৃত ১১০'টি শ্লোক)
पार्वत्युवाच ।
इतिहासोहयमीशान श्रेयसां साधनां परम् । आकर्ण्य करुणापूर्ण मम काङ्क्षा प्रवर्तते ॥१
পার্ব্বত্যুবাচ ।
ইতিহাসোহয়মীশান শ্রেয়সাং সাধনাং পরম্ । আকর্ণ্য করুণাপূর্ণ মম কাঙ্ক্ষা প্রবর্ত্ততে ।। ১
एकादशस्य माहात्म्यमध्यायस्य कथाश्रयम् । व्यावर्णय विरूपाक्ष वक्त्वृणां प्रथम प्रभो ॥२
একাদশস্য মাহাত্ম্যমধ্যায়স্য কথাশ্রয়ম্ । ব্যাবর্ণয় বিরূপাক্ষ বক্ত্বৃণাং প্রথম প্রভো ।। ২
महादेव उवाच ।
आकर्णय कथां कान्ते गीतावर्णनसंश्रयाम् । विश्वरूपाभिधानस्य माहात्म्यमपि पावनम् ॥३
মহাদেব উবাচ ।
আকর্ণয় কথাং কান্তে গীতাবর্ণনসংশ্রয়াম্ । বিশ্বরূপাভিধানস্য মাহাত্ম্যমপি পাবনম্ ।। ৩
अध्यायस्य विशालाक्षि वक्तुं तावन्न शक्यते । सहस्राणि कथाः सन्ति तत्रैका कथ्यते मया ॥४
অধ্যায়স্য বিশালাক্ষি বক্তুং তাবন্ন শক্যতে । সহস্রাণি কথাঃ সন্তি তত্রৈকা কথ্যতে ময়া ।। ৪
प्रणितायास्तटे नद्या मेघङ्करमिति श्रुतम् । नगरं गरिमाधारतुङ्गप्राकारगोपुरम् ॥५
প্রণিতায়াস্তটে নদ্যা মেঘঙ্করমিতি শ্রুতম্ । নগরং গরিমাধারতুঙ্গপ্রাকারগোপুরম্ ।। ৫
विशालाश्रमशालासु स्वर्णस्तम्भविभूषितम् । श्रीमद्भिः सुखिभिः सदाचारैर्जितेन्द्रियैः ॥६
বিশালাশ্রমশালাসু স্বর্ণস্তম্ভবিভূষিতম্ । শ্রীমদ্ভিঃ সুখিভিঃ সদাচারৈর্জ্জিতেন্দ্রিয়ৈঃ ।। ৬
अधिष्ठितं जनैश्चारु शृङ्गाटकमनोहरम् । मणिस्तम्भस्फुरत्स्वर्णापणचत्वरशोभितम् ॥७
অধিষ্ঠিতং জনৈশ্চারু শৃঙ্গাটকমনোহরম্ । মণিস্তম্ভস্ফুরৎস্বর্ণাপণচত্বরশোভিতম্ ।। ৭
पताकाकिङ्किणीक्वाण-कदम्वककलस्वरम् । वेदाध्ययन-निर्घोष-वाचालितदिगन्तरम् ॥८
পতাকাকিঙ্কিণীক্বাণ-কদম্বককলস্বরম্ । বেদাধ্যয়ন-নির্ঘোষ-বাচালিতদিগন্তরম্ ।। ৮
तुर्यसङ्घोषणाकीर्ण-विशालव्योममण्डलम् । पताकापल्लवोद्भूत-वातनिर्जितविग्रहम् ॥९
তুর্য্যসঙ্ঘোষণাকীর্ণ-বিশালব্যোমমণ্ডলম্ । পতাকাপল্লবোদ্ভূত-বাতনির্জ্জিতবিগ্রহম্ ।। ৯
राजमार्गवरद्वार-नारीमञ्जिरशिञ्जितैः । वल्लकीवेणुकैर्गीतैर्भाति वाजीन्द्रहेषितैः ॥१०
রাজমার্গবরদ্বার-নারীমঞ্জিরশিঞ্জিতৈঃ । বল্লকীবেণুকৈর্গীতৈর্ভাতি বাজীন্দ্রহেষিতৈঃ ।। ১০
प्रेक्ष्यमाणमिवाभीक्ष्णं दिक्पालानां पुरैः समम् ॥११
প্রেক্ষ্যমাণমিবাভীক্ষ্ণং দিক্পালানাং পুরৈঃ সমম্ ।। ১১
आस्ते जगत्पतिर्यत्र शार्ङ्गपाणिर्विराजितः । मूर्तिमत् परमं व्रह्म जगल्लोचनजीवितम् । लक्ष्मीनयनराजीवपूजिताकारगौरवः ॥१२
আস্তে জগৎপতির্যত্র শার্ঙ্গপাণির্ব্বিরাজিতঃ । মূর্ত্তিমৎ পরমং ব্রহ্ম জগল্লোচনজীবিতম্ । লক্ষ্মীনয়নরাজীবপূজিতাকারগৌরবঃ ।। ১২
त्रिविक्रमवपुर्मेघश्यामलः कमलद्युतिः । श्रीवत्सवक्षा राजीववनमालाविभूषितः ॥१३
ত্রিবিক্রমবপুর্মেঘশ্যামলঃ কমলদ্যুতিঃ । শ্রীবৎসবক্ষা রাজীববনমালাবিভূষিতঃ ।। ১৩
अनेकभूषणोपेतः सरत्न इव वारिधिः । चलत्सौदामिनीदाम-सान्द्रमेघसमद्युतिः ॥१४
অনেকভূষণোপেতঃ সরত্ন ইব বারিধিঃ । চলৎসৌদামিনীদাম-সান্দ্রমেঘসমদ্যুতিঃ ।। ১৪
तस्यास्ते मुकुटे साक्षात् शार्ङ्गपाणिः परः पुमान् । तं दृष्ट्वा मुच्यते जन्तुर्जन्मसंसारवन्धनात् ॥१५
তস্যাস্তে মুকুটে সাক্ষাৎ শার্ঙ্গপাণিঃ পরঃ পুমান্ । তং দৃষ্ট্বা মুচ্যতে জন্তুর্জন্মসংসারবন্ধনাৎ ।। ১৫
यस्मिन् पुरे महातीर्थं विद्यते मेखलाभिधम् । यत्र स्नात्वा नरैर्नित्यं प्राप्यते वैष्णवं पदम् ॥१६
যস্মিন্ পুরে মহাতীর্থং বিদ্যতে মেখলাভিধম্ । যত্র স্নাত্বা নরৈর্নিত্যং প্রাপ্যতে বৈষ্ণবং পদম্ ।। ১৬
तत्र वीक्ष्य जगन्नाथं नरसिंहं कृपार्णवम् । सप्तजन्मार्जिताद्घोरान्मुच्यते दुष्कृतान्नरः ॥१७
তত্র বীক্ষ্য জগন্নাথং নরসিংহং কৃপার্ণবম্ । সপ্তজন্মার্জ্জিতাদ্ঘোরান্মুচ্যতে দুষ্কৃতান্নরঃ ।। ১৭
मेखलायां गणाधीशं विलोकयति यो नरः । स निस्तरति विघ्नानि दुस्तराण्यपि सर्वदा । व्रह्मचर्यपरो दान्तो निर्ममो निरहङ्कृतिः ॥१८
মেখলায়াং গণাধীশং বিলোকয়তি যো নরঃ । স নিস্তরতি বিঘ্নানি দুস্তরাণ্যপি সর্ব্বদা । ব্রহ্মচর্য্যপরো দান্তো নির্ম্মমো নিরহঙ্কৃতিঃ ।। ১৮
तस्मिन् मेघङ्करे कश्चिदभुद्व्राह्मणसत्तमः । सुनन्द इति विख्यातो वेदशास्त्रविशारदः ॥१९
তস্মিন্ মেঘঙ্করে কশ্চিদভুদ্ব্রাহ্মণসত্তমঃ । সুনন্দ ইতি বিখ্যাতো বেদশাস্ত্রবিশারদঃ ।। ১৯
वशीकृतेन्द्रियग्रामो वासुदेवपरायणः । देवस्य शार्ङ्गिणः पार्श्वे गीताध्यायमिमं प्रिये ॥२०
বশীকৃতেন্দ্রিয়গ্রামো বাসুদেবপরায়ণঃ । দেবস্য শার্ঙ্গিণঃ পার্শ্বে গীতাধ্যায়মিমং প্রিয়ে ।। ২০
एकादशं पठत्येष विश्वरूपप्रदर्शनम् । अध्यायस्य प्रभावेन व्रह्मज्ञानमवाप सः ॥२१
একাদশং পঠত্যেষ বিশ্বরূপপ্রদর্শনম্ । অধ্যায়স্য প্রভাবেন ব্রহ্মজ্ঞানমবাপ সঃ ।। ২১
परमानन्दसन्दोह-श्लाघ्यसंवित्समाधिना । प्रत्यङ्मुखेन्द्रियतया निश्चलां स्थितिमीयुषा ॥२२
পরমানন্দসন্দোহ-শ্লাঘ্যসংবিৎসমাধিনা । প্রত্যঙ্মুখেন্দ্রিয়তয়া নিশ্চলাং স্থিতিমীয়ুষা ।। ২২
सततं स्थीयते तेन जीवन्मुक्तेन योगिना । एकदा स महायोगी सिंहराशिस्थिते गुरौ ॥२३
সততং স্থীয়তে তেন জীবন্মুক্তেন যোগিনা । একদা স মহাযোগী সিংহরাশিস্থিতে গুরৌ ।। ২৩
गोदावरीतीर्थयात्रां विधातुमुपचक्रमे । प्रथमेहह्नि समागत्य विरजं तीर्थमुत्तमम् ॥२४
গোদাবরীতীর্থযাত্রাং বিধাতুমুপচক্রমে । প্রথমেহহ্নি সমাগত্য বিরজং তীর্থমুত্তমম্ ।। ২৪
नाभिमारभ्य तीर्थेषु सममभ्यररच्च देवताम् । मज्जन्मज्जन् जगद्धात्रीं कमलां स व्यलोकयत् ॥२५
নাভিমারভ্য তীর্থেষু সমমভ্যররচ্চ দেবতাম্ । মজ্জন্মজ্জন্ জগদ্ধাত্রীং কমলাং স ব্যলোকয়ৎ ।। ২৫
तां सम्पूज्य महामायां सर्वकामफलप्रदाम् । तारातीर्थे ततः स्नात्वा कपिलासङ्गमे ततः ॥२६
তাং সম্পূজ্য মহামায়াং সর্ব্বকামফলপ্রদাম্ । তারাতীর্থে ততঃ স্নাত্বা কপিলাসঙ্গমে ততঃ ।। ২৬
अष्टतीर्थमसौ चक्रे विधाय पितृतर्पणम् । कुमारीशं शिवं नत्वा कपिलाद्वारमाययौ ॥२७
অষ্টতীর্থমসৌ চক্রে বিধায় পিতৃতর্পণম্ । কুমারীশং শিবং নত্বা কপিলাদ্বারমাযযৌ ।। ২৭
तत्र निर्मज्य निर्धूत-प्राग्जन्मान्तरदुष्कृतः । सम्पूज्य नत्वा स्तुत्वा च देवं वै मधुसूदनम् ॥२८
তত্র নির্ম্মজ্য নির্ধূত-প্রাগ্জন্মান্তরদুষ্কৃতঃ । সম্পূজ্য নত্বা স্তুত্বা চ দেবং বৈ মধুসূদনম্ ।। ২৮
उषित्वा तत्र तां रात्रिं प्रागात् प्रातः सह द्विजैः । नरसिंहवने तत्र तीर्थे रामस्य दीर्घिका । प्रह्लादपूजितः साक्षादास्ते यत्र नृकेशरी ॥२९
উষিত্বা তত্র তাং রাত্রিং প্রাগাৎ প্রাতঃ সহ দ্বিজৈঃ । নরসিংহবনে তত্র তীর্থে রামস্য দীর্ঘিকা । প্রহ্লাদপূজিতঃ সাক্ষাদাস্তে যত্র নৃকেশরী ।। ২৯
तं दृष्ट्वा देवदेवेशं पूजयित्वा तु भक्तितः । तत्र तं दिवसं नीत्वा स ययावम्विकापुरम् ॥३०
তং দৃষ্ট্বা দেবদেবেশং পূজয়িত্বা তু ভক্তিতঃ । তত্র তং দিবসং নীত্বা স যযাবম্বিকাপুরম্ ।। ৩০
अनुग्रहेण भक्तानामम्विका तत्र तिष्ठति । पूरयन्ति मनुष्याणां वाञ्छितान्यखिलान्यपि ॥३१
অনুগ্রহেণ ভক্তানামম্বিকা তত্র তিষ্ঠতি । পূরয়ন্তি মনুষ্যাণাং বাঞ্ছিতান্যখিলান্যপি ।। ৩১
पूजयित्वाम्विकां भक्त्या पुष्पगन्धानुलेपनैः । उपहारैश्च विविधैः स्तौत्रैः प्रणमनैरपि ॥३२
পূজয়িত্বাম্বিকাং ভক্ত্যা পুষ্পগন্ধানুলেপনৈঃ । উপহারৈশ্চ বিবিধৈঃ স্তৌত্রৈঃ প্রণমনৈরপি ।। ৩২
विप्रस्तस्मात् पुरात् प्राप्तः कण्ठस्थानाभिधं पुरम् । यत्रास्ते परमा शक्तिर्महालक्षीर्महाद्युतिः ॥३३
বিপ্রস্তস্মাৎ পুরাৎ প্রাপ্তঃ কণ্ঠস্থানাভিধং পুরম্ । যত্রাস্তে পরমা শক্তির্মহালক্ষীর্মহাদ্যুতিঃ ।। ৩৩
तामवेक्ष्य सुधाभानु-भास्करद्युतिमण्डलाम् । संसारतापविच्छेद-पद्मपीयूषवाहिनीम् ॥३४
তামবেক্ষ্য সুধাভানু-ভাস্করদ্যুতিমণ্ডলাম্ । সংসারতাপবিচ্ছেদ-পদ্মপীযূষবাহিনীম্ ।। ৩৪
योगिराजहृदम्भोज-राजहंसनिषेविताम् । अनाहतमहानादमयीमद्वयरूपिणीम् ॥३५
যোগিরাজহৃদম্ভোজ-রাজহংসনিষেবিতাম্ । অনাহতমহানাদময়ীমদ্বয়রূপিণীম্ ।। ৩৫
महालक्ष्मीं भगवतीं वाञ्छितार्थप्रदायिनीम् । आराध्य भक्तिभावेन चेतसा स मुनीश्वरः ॥३६
মহালক্ষ্মীং ভগবতীং বাঞ্ছিতার্থপ্রদায়িনীম্ । আরাধ্য ভক্তিভাবেন চেতসা স মুনীশ্বরঃ ।। ৩৬
विवाहमण्डपं प्राप पुरं विप्रैः समन्वितः । पुरे तत्र प्रतिगृहं वासस्थानमयाचत ॥३७
বিবাহমণ্ডপং প্রাপ পুরং বিপ্রৈঃ সমন্বিতঃ । পুরে তত্র প্রতিগৃহং বাসস্থানমযাচত ।। ৩৭
न लेभे वसतिं स्थातुं गेहे कस्मिन्नपि द्विजः । दर्शितं ग्रामपालेन विशालं वासमन्दिरम् । ३८
ন লেভে বসতিং স্থাতুং গেহে কস্মিন্নপি দ্বিজঃ । দর্শিতং গ্রামপালেন বিশালং বাসমন্দিরম্ । ৩৮
प्रविश्य वसतिञ्चक्रे व्राह्मणः सङ्गिभिः सह । ततःप्रभाते विमले सुनन्दोहसौ द्विजोत्तमः ॥३९
প্রবিশ্য বসতিঞ্চক্রে ব্রাহ্মণঃ সঙ্গিভিঃ সহ । ততঃপ্রভাতে বিমলে সুনন্দোহসৌ দ্বিজোত্তমঃ ।। ৩৯
वहिरालोकयाञ्चक्रे वासगेहान्निजं वपुः । अध्वन्यानखिलान् यत्र यातान् क्वापि यदृच्छया ॥४०
বহিরালোকয়াঞ্চক্রে বাসগেহান্নিজং বপুঃ । অধ্বন্যানখিলান্ যত্র যাতান্ ক্বাপি যদৃচ্ছয়া ।। ৪০
गम्यमानः समायान्तं ग्रामपालो ददर्श सः । तं वभाषे ग्रामपाल आयुष्मानसि सर्वशः ॥४१
গম্যমানঃ সমায়ান্তং গ্রামপালো দদর্শ সঃ । তং বভাষে গ্রামপাল আয়ুষ্মানসি সর্ব্বশঃ ।। ৪১
भागधेयवतां पुंसां पुण्यः पुण्यवतामसि । प्रभावो विद्यते वत्स कोहपि लोकोत्तरस्त्वयि ॥४२
ভাগধেয়বতাং পুংসাং পুণ্যঃ পুণ্যবতামসি । প্রভাবো বিদ্যতে বৎস কোহপি লোকোত্তরস্ত্বয়ি ।। ৪২
क्व प्रयाताः सहायास्ते कथं तत्सदनाद्वहिः । तत्पश्य मुनिशार्द्दूल कथयामि तवाग्रतः ॥४३
ক্ব প্রয়াতাঃ সহায়াস্তে কথং তৎসদনাদ্বহিঃ । তৎপশ্য মুনিশার্দ্দূল কথয়ামি তবাগ্রতঃ ।। ৪৩
किन्तु नान्यं त्वया तुल्यं पश्यामीह तपस्विनम् । किं जानासि महामन्त्रं कां विद्यामवलम्वसे ॥४४
কিন্তু নান্যং ত্বয়া তুল্যং পশ্যামীহ তপস্বিনম্ । কিং জানাসি মহামন্ত্রং কাং বিদ্যামবলম্বসে ।। ৪৪
कस्य देवस्य कारुण्याच्छक्तिर्लोकोत्तरा त्वयि । तत्कारुण्यवशात्तिष्ठ ग्रामेहष्मिन् व्राह्मणोत्तम ॥४५
কস্য দেবস্য কারুণ্যাচ্ছক্তির্লোকোত্তরা ত্বয়ি । তৎকারুণ্যবশাত্তিষ্ঠ গ্রামেহষ্মিন্ ব্রাহ্মণোত্তম ।। ৪৫
शुश्रूषामखिलामेव भगवंस्ते करोम्यहम् । इति संवासयामास तस्मिन् ग्रामे मुनीश्वरम् ॥४६
শুশ্রূষামখিলামেব ভগবংস্তে করোম্যহম্ । ইতি সংবাসয়ামাস তস্মিন্ গ্রামে মুনীশ্বরম্ ।। ৪৬
परिचर्याञ्च तस्यासौ भक्त्या चक्रे दिवानिशम् । दिवसेषु प्रयातेषु सप्ताष्टसु समेयिवान् ॥४७
পরিচর্য্যাঞ্চ তস্যাসৌ ভক্ত্যা চক্রে দিবানিশম্ । দিবসেষু প্রয়াতেষু সপ্তাষ্টসু সমেযিবান্ ।। ৪৭
प्रातरागत्य तस्याग्रे रुरोद भृशदुखितः । अद्य मे भाग्यहीनस्य गुणवान् भक्तिमान् सुतः । जाज्वल्यमानदंष्ट्रेण भक्षितो निशि रक्षसा ॥४८
প্রাতরাগত্য তস্যাগ্রে রুরোদ ভৃশদুখিতঃ । অদ্য মে ভাগ্যহীনস্য গুণবান্ ভক্তিমান্ সুতঃ । জাজ্বল্যমানদংষ্ট্রেণ ভক্ষিতো নিশি রক্ষসা ।। ৪৮
इत्येवं रक्षकेणोक्तं तं पप्रच्छ स संयमी । क्वास्ते स राक्षसः पुत्रो भक्षितस्ते कथं वद ॥४९
ইত্যেবং রক্ষকেণোক্তং তং পপ্রচ্ছ স সংযমী । ক্বাস্তে স রাক্ষসঃ পুত্রো ভক্ষিতস্তে কথং বদ ।। ৪৯
ग्रामपाल उवाच ।
वर्तते नगरे घोरः पुरुषादो निशाचरः । स खादति नरानेत्य नित्यं नगरगोचरान् ॥५०
গ্রামপাল উবাচ ।
বর্ত্ততে নগরে ঘোরঃ পুরুষাদো নিশাচরঃ । স খাদতি নরানেত্য নিত্যং নগরগোচরান্ ।। ৫০
स सर्वैर्नागरैरत्र प्रार्थितः पुरुषैः पुरा ॥५१
স সর্ব্বৈর্নাগরৈরত্র প্রার্থিতঃ পুরুষৈঃ পুরা ।। ৫১
रक्ष राक्षस नः सर्वान् ग्रासं ते कल्पयामहे । पथिला निशि निद्रन्ति ये तान भुङ्क्ष्व राक्षस ॥५२
রক্ষ রাক্ষস নঃ সর্ব্বান্ গ্রাসং তে কল্পয়ামহে । পথিলা নিশি নিদ্রন্তি যে তান ভুঙ্ক্ষ্ব রাক্ষস ।। ৫২
एतस्मिन् सदने पान्थान् ग्रामपालप्रवेशितान् । आहारं कल्पयाञ्चक्रुरात्मीयप्राणगुप्तये ॥५३
এতস্মিন্ সদনে পান্থান্ গ্রামপালপ্রবেশিতান্ । আহারং কল্পয়াঞ্চক্রুরাত্মীয়প্রাণগুপ্তয়ে ।। ৫৩
भवान् सुप्तो गृहेहमुष्मिन्नधन्यैः संयुतः परैः । ते ग्रस्ताः किल चानेन त्वं मुक्तोहसि द्विजोत्तम ॥५४
ভবান্ সুপ্তো গৃহেহমুষ্মিন্নধন্যৈঃ সংযুতঃ পরৈঃ । তে গ্রস্তাঃ কিল চানেন ত্বং মুক্তোহসি দ্বিজোত্তম ।। ৫৪
प्रभावं भवतो वेत्ति भवानेव द्विजोत्तम ॥५५
প্রভাবং ভবতো বেত্তি ভবানেব দ্বিজোত্তম ।। ৫৫
मदीयतनयस्याद्य मित्रमेकमुपागतम् । अजानता मया सोहपि तनयस्य प्रियः सखा । अनैः पान्थजनैः सार्द्धं तस्मिन् गेहे प्रवेशितः ॥५६
মদীয়তনয়স্যাদ্য মিত্রমেকমুপাগতম্ । অজানতা ময়া সোহপি তনয়স্য প্রিয়ঃ সখা । অনৈঃ পান্থজনৈঃ সার্দ্ধং তস্মিন্ গেহে প্রবেশিতঃ ।। ৫৬
श्रुत्वा तत्र प्रविष्टं तं निशीथे तनयो मम । तमानेतुं गतः सोहपि भक्षितस्तेन रक्षसा ॥५७
শ্রুত্বা তত্র প্রবিষ্টং তং নিশীথে তনয়ো মম । তমানেতুং গতঃ সোহপি ভক্ষিতস্তেন রক্ষসা ।। ৫৭
दुःखितेन मया प्रोक्तः प्रातः स पिशितानः । ममापि पुत्रो दुष्टात्मन् भवता निशि भक्षितः ॥५८
দুঃখিতেন ময়া প্রোক্তঃ প্রাতঃ স পিশিতানঃ । মমাপি পুত্রো দুষ্টাত্মন্ ভবতা নিশি ভক্ষিতঃ ।। ৫৮
भवज्जठरनिर्मग्नः सुतोहसौ येन जीवति । अस्ति चैवमुपायस्ते व्रूहि मे त्वं निशाचर ॥५९
ভবজ্জঠরনির্ম্মগ্নঃ সুতোহসৌ যেন জীবতি । অস্তি চৈবমুপায়স্তে ব্রূহি মে ত্বং নিশাচর ।। ৫৯
राक्षस उवाच ।
अन्तःप्रविष्टं त्वत्पुत्रमज्ञात्वाहमभक्षयम् । अजानन् भक्षितः पान्थैः सहितोहसौ सुतस्तव ॥६०
রাক্ষস উবাচ ।
অন্তঃপ্রবিষ্টং ত্বৎপুত্রমজ্ঞাত্বাহমভক্ষয়ম্ । অজানন্ ভক্ষিতঃ পান্থৈঃ সহিতোহসৌ সুতস্তব ।। ৬০
यथा जीवति मे कुक्षौ यथा भवति रक्षितः । तथा विहितमप्यस्ति दैवेन परमेष्ठिना ॥६१
যথা জীবতি মে কুক্ষৌ যথা ভবতি রক্ষিতঃ । তথা বিহিতমপ্যস্তি দৈবেন পরমেষ্ঠিনা ।। ৬১
गीतैकादशमध्यायं यः पठत्यनिशं द्विजः । तत्प्रभावेन मे मुक्तिर्मृतानां पुनरुद्भवः ॥६२
গীতৈকাদশমধ্যায়ং যঃ পঠত্যনিশং দ্বিজঃ । তৎপ্রভাবেন মে মুক্তির্মৃতানাং পুনরুদ্ভবঃ ।। ৬২
ग्रामपाल उवाच ।
कथमेकादशाध्यायसामर्थ्यमिदमद्भुतम् ॥६३
গ্রামপাল উবাচ ।
কথমেকাদশাধ্যায়সামর্থ্যমিদমদ্ভুতম্ ।। ৬৩
इति पृष्टो मया विप्र स वभाषे निशाचरः ॥६४
ইতি পৃষ্টো ময়া বিপ্র স বভাষে নিশাচরঃ ।। ৬৪
पुरा गृध्रेण केनापि नभोमार्गेण गच्छता । अस्थिखण्डं स्वतुण्डाग्रात्पातितं क्वापि वारिणि ॥६५
পুরা গৃধ্রেণ কেনাপি নভোমার্গেণ গচ্ছতা । অস্থিখণ্ডং স্বতুণ্ডাগ্রাৎপাতিতং ক্বাপি বারিণি ।। ৬৫
तं जलाशोयमागत्य कोहपि ज्ञानीश्वरस्तदा । महातीर्थमिति ज्ञात्वा विदधे पितृतर्पणम् ॥६६
তং জলাশোয়মাগত্য কোহপি জ্ঞানীশ্বরস্তদা । মহাতীর্থমিতি জ্ঞাত্বা বিদধে পিতৃতর্পণম্ ।। ৬৬
तमूचिरे जनाः सर्वो तीर्थमेतत् कथं वद । जपत्येकादशाध्यायं त्रिसन्ध्यं नियतेन्द्रियः ॥६७
তমূচিরে জনাঃ সর্ব্বো তীর্থমেতৎ কথং বদ । জপত্যেকাদশাধ্যায়ং ত্রিসন্ধ্যং নিয়তেন্দ্রিয়ঃ ।। ৬৭
कृतमौनस्तु विप्रोहसौ चौरैर्व्यापादितः पथि । तस्यास्थिशकलं गृध्रवदनात् पतितं जले ॥६८
কৃতমৌনস্তু বিপ্রোহসৌ চৌরৈর্ব্যাপাদিতঃ পথি । তস্যাস্থিশকলং গৃধ্রবদনাৎ পতিতং জলে ।। ৬৮
तेन तीर्थमिदं जातं पातकनाशनम् । ततस्ते मानवाः सर्वे सस्नुस्तत्र जलाशये ॥६९
তেন তীর্থমিদং জাতং পাতকনাশনম্ । ততস্তে মানবাঃ সর্ব্বে সস্নুস্তত্র জলাশয়ে ।। ৬৯
निष्कलषतया चैवं प्रापुस्ते परमं पदम् ॥७०
নিষ্কলষতয়া চৈবং প্রাপুস্তে পরমং পদম্ ।। ৭০
एकादशस्य सामर्थ्यादध्यायस्य भविष्यति । ममापि मुक्तिः पान्थानां पुनरुत्थानमेव च ॥७१
একাদশস্য সামর্থ্যাদধ্যায়স্য ভবিষ্যতি । মমাপি মুক্তিঃ পান্থানাং পুনরুত্থানমেব চ ।। ৭১
यो मया कश्चिदुद्गीर्णो व्राह्मणोहत्रैव तिष्ठति । स चैवैकादशाध्यायं जपति स्म निरन्तरम् । स तेनाध्यायमन्त्रेण सप्तवाराभिमन्त्रितम् ॥७२
যো ময়া কশ্চিদুদ্গীর্ণো ব্রাহ্মণোহত্রৈব তিষ্ঠতি । স চৈবৈকাদশাধ্যায়ং জপতি স্ম নিরন্তরম্ । স তেনাধ্যায়মন্ত্রেণ সপ্তবারাভিমন্ত্রিতম্ ।। ৭২
विधाय वारि विपेन्द्रः क्षिपेद्यदि ममोपरि । ततो मे शापनिर्म्मुक्तिर्भविष्यति न संशयः । इति तेनास्मि सन्दिष्टः समायातस्त्वदन्तिकम् ॥७३
বিধায় বারি বিপেন্দ্রঃ ক্ষিপেদ্যদি মমোপরি । ততো মে শাপনির্ম্মুক্তির্ভবিষ্যতি ন সংশয়ঃ । ইতি তেনাস্মি সন্দিষ্টঃ সমায়াতস্ত্বদন্তিকম্ ।। ৭৩
विप्र उवाच ।
राक्षसः केन पापेन जातोहसौ वद रक्षक । यत्क्षपायां गृहे तस्मिन्नरान् खादति निद्रितान् ॥७४
বিপ্র উবাচ ।
রাক্ষসঃ কেন পাপেন জাতোহসৌ বদ রক্ষক । যৎক্ষপায়াং গৃহে তস্মিন্নরান্ খাদতি নিদ্রিতান্ ।। ৭৪
ग्रामपाल उवाच ।
अस्मिन् ग्रामे पुरा कश्चिदासीद्वप्रः कृषीवलः । एकदा शालिकेदाररक्षणे व्याकुलो द्विजः ॥७५
গ্রামপাল উবাচ ।
অস্মিন্ গ্রামে পুরা কশ্চিদাসীদ্বপ্রঃ কৃষীবলঃ । একদা শালিকেদাররক্ষণে ব্যাকুলো দ্বিজঃ ।। ৭৫
नातिदूरे महागृध्रः पान्थमेकमभक्षयत् । तं विमोचयितुं दूराद्दयां चक्रेहपि तापसः ॥७६
নাতিদূরে মহাগৃধ্রঃ পান্থমেকমভক্ষয়ৎ । তং বিমোচয়িতুং দূরাদ্দয়াং চক্রেহপি তাপসঃ ।। ৭৬
भुक्त्वा पान्थं खगस्तावन्निरगादम्वराध्वना । ततः स तापसः कोपात्तं वभाषे कृषीवलम् ॥७७
ভুক্ত্বা পান্থং খগস্তাবন্নিরগাদম্বরাধ্বনা । ততঃ স তাপসঃ কোপাত্তং বভাষে কৃষীবলম্ ।। ৭৭
धिक् त्वां हालिक दुर्वुद्धे कठोरमतिनिर्घृण । कुक्षिम्भरिं परत्राणविमुखं हतजीवितम् ॥७८
ধিক্ ত্বাং হালিক দুর্ব্বুদ্ধে কঠোরমতিনির্ঘৃণ । কুক্ষিম্ভরিং পরত্রাণবিমুখং হতজীবিতম্ ।। ৭৮
घोरैश्च दंष्ट्रिभिः सर्पैररिवह्निविषाम्वुभिः । गृध्रराक्षसभूतैश्च वेतालादिभिराहतान् ॥७९
ঘোরৈশ্চ দংষ্ট্রিভিঃ সর্পৈররিবহ্নিবিষাম্বুভিঃ । গৃধ্ররাক্ষসভূতৈশ্চ বেতালাদিভিরাহতান্ ।। ৭৯
जनानुपेक्षते शक्तः स तद्वधफलं लभेत् । न मोचयति यो विप्रं प्रभुश्चौरादिभिर्धृतम् ॥८०
জনানুপেক্ষতে শক্তঃ স তদ্বধফলং লভেৎ । ন মোচয়তি যো বিপ্রং প্রভুশ্চৌরাদিভির্ধৃতম্ ।। ৮০
स याति नरकं घोरं स पुनर्जायते वृकः । निहन्यमानं विपिने गृध्रव्याघ्रेण पीड़ितम् ॥८१
স যাতি নরকং ঘোরং স পুনর্জায়তে বৃকঃ । নিহন্যমানং বিপিনে গৃধ্রব্যাঘ্রেণ পীড়িতম্ ।। ৮১
मुञ्च मुञ्चोति यो वक्ति स याति परमां गतिम् । गवामर्थे हता व्याघ्रैर्व्याधैर्दुष्टैश्च राजभिः ॥८२
মুঞ্চ মুঞ্চোতি যো বক্তি স যাতি পরমাং গতিম্ । গবামর্থে হতা ব্যাঘ্রৈর্ব্যাধৈর্দুষ্টৈশ্চ রাজভিঃ ।। ৮২
तेहपि यान्ति पदं विष्णोर्दुष्प्रापं योगिनामपि ॥८३
তেহপি যান্তি পদং বিষ্ণোর্দুষ্প্রাপং যোগিনামপি ।। ৮৩
अश्वमेधसहस्राणि वाजपेयशतानि च । शरणागतसन्त्राणकलां नार्हन्ति षोड़शीम् । दीनस्योपेक्षणं कृत्वा भीतस्य च शरीरिणः ॥८४
অশ্বমেধসহস্রাণি বাজপেয়শতানি চ । শরণাগতসন্ত্রাণকলাং নার্হন্তি ষোড়শীম্ । দীনস্যোপেক্ষণং কৃত্বা ভীতস্য চ শরীরিণঃ ।। ৮৪
पुण्यवानपि कालेन कुम्भीपाके स पच्यते । पश्यन्नपि भवान् पान्थं दुष्टगृध्रेण भक्षितम् ॥८५
পুণ্যবানপি কালেন কুম্ভীপাকে স পচ্যতে । পশ্যন্নপি ভবান্ পান্থং দুষ্টগৃধ্রেণ ভক্ষিতম্ ।। ৮৫
निवारणसमर्थोहपि न चक्रे यन्निवारणम् । निष्कृपोहसि यतस्तस्माद्भविष्यसि निशाचरः ॥८६
নিবারণসমর্থোহপি ন চক্রে যন্নিবারণম্ । নিষ্কৃপোহসি যতস্তস্মাদ্ভবিষ্যসি নিশাচরঃ ।। ৮৬
इमं शापं मुनेः श्रुत्वा कम्पमानकलेवरः । प्रणम्य हालिको विप्रं वभाषे करुणं वचः ॥८७
ইমং শাপং মুনেঃ শ্রুত্বা কম্পমানকলেবরঃ । প্রণম্য হালিকো বিপ্রং বভাষে করুণং বচঃ ।। ৮৭
अत्राहं क्षेत्ररक्षायां चिरं क्षिप्तेन चक्षुषा । न वेद्मि निकटं गृध्र-हन्यमानमिमं नरम् । तेन मेहनुग्रहं कर्तुं कृपणस्य त्वमर्हसि ॥८८
অত্রাহং ক্ষেত্ররক্ষায়াং চিরং ক্ষিপ্তেন চক্ষুষা । ন বেদ্মি নিকটং গৃধ্র-হন্যমানমিমং নরম্ । তেন মেহনুগ্রহং কর্ত্তুং কৃপণস্য ত্বমর্হসি ।। ৮৮
विप्र उवाच ।
यो वेत्त्येकादशाध्यायं जपत्यनुदिनञ्च यः । तेनाभिमन्त्रितं वारि यदा शिरसि तावके ॥८९
বিপ্র উবাচ ।
যো বেত্ত্যেকাদশাধ্যায়ং জপত্যনুদিনঞ্চ যঃ । তেনাভিমন্ত্রিতং বারি যদা শিরসি তাবকে ।। ৮৯
पतिष्यति तदा शापात्तव मुक्तिर्भविष्यति । इत्युक्त्वा तापसो यातो हालिको राक्षसोहभवत् ॥९०
পতিষ্যতি তদা শাপাত্তব মুক্তির্ভবিষ্যতি । ইত্যুক্ত্বা তাপসো যাতো হালিকো রাক্ষসোহভবৎ ।। ৯০
तदागच्छ द्विजश्रेष्ठ तेनाध्यायेन मन्त्रय । तीर्थोदकं स्वहस्तेन तस्य मुर्द्धनि निक्षिप ॥९१
তদাগচ্ছ দ্বিজশ্রেষ্ঠ তেনাধ্যায়েন মন্ত্রয় । তীর্থোদকং স্বহস্তেন তস্য মুর্দ্ধনি নিক্ষিপ ।। ৯১
महादेव उवाच ।
इति तत्प्रार्थितं तस्य श्रुत्वा च करुणाप्लुतः । तथेति सह पालेन मुनी रक्षोहन्तिकं ययौ ॥९२
মহাদেব উবাচ ।
ইতি তৎপ্রার্থিতং তস্য শ্রুত্বা চ করুণাপ্লুতঃ । তথেতি সহ পালেন মুনী রক্ষোহন্তিকং যযৌ ।। ৯২
एकादशेन तेनाम्वु विश्वरूपेण मन्त्रितम् । निक्षिप्तं तस्य शिरसि तेन विप्रेण योगिना ॥९३
একাদশেন তেনাম্বু বিশ্বরূপেণ মন্ত্রিতম্ । নিক্ষিপ্তং তস্য শিরসি তেন বিপ্রেণ যোগিনা ।। ৯৩
गीताध्यायप्रभावेण शापमोक्षमवाप सः । विहाय राक्षसं देहं चतुर्वाहुस्ततोहभवत् ॥९४
গীতাধ্যায়প্রভাবেণ শাপমোক্ষমবাপ সঃ । বিহায় রাক্ষসং দেহং চতুর্ব্বাহুস্ততোহভবৎ ।। ৯৪
निगीर्णा ये जनास्तेन पान्था आसन् सहस्रशः । चतुर्भुजा वभूवूस्ते शङ्खचक्रगदाधराः । ९५
নিগীর্ণা যে জনাস্তেন পান্থা আসন্ সহস্রশঃ । চতুর্ভুজা বভূবূস্তে শঙ্খচক্রগদাধরাঃ । ৯৫
ते विमानान्यारुरुहुस्तावदूचे स राक्षसम् । मदीयस्तनयः कस्तं दर्शयस्व निशाचर ॥९६
তে বিমানান্যারুরুহুস্তাবদূচে স রাক্ষসম্ । মদীয়স্তনয়ঃ কস্তং দর্শয়স্ব নিশাচর ।। ৯৬
इत्युक्ते ग्रामपालेन दिव्यधीराह राक्षसः । एनं चतुर्भुजं विद्धि तमालस्यामलद्युतिम् ॥९७
ইত্যুক্তে গ্রামপালেন দিব্যধীরাহ রাক্ষসঃ । এনং চতুর্ভুজং বিদ্ধি তমালস্যামলদ্যুতিম্ ।। ৯৭
माणिक्यमुकुटं दिव्यमणिकुण्डलमण्डितम् । हारहारिमहास्कन्धं स्वर्णकेयुरभूषितम् ॥९८
মাণিক্যমুকুটং দিব্যমণিকুণ্ডলমণ্ডিতম্ । হারহারিমহাস্কন্ধং স্বর্ণকেয়ুরভূষিতম্ ।। ৯৮
राजीवलोचनं स्निग्धं हस्तेकृतसरोरुहम् । दिव्यं विमानमारूढ़ं देवत्वं प्राप्तमात्मजम् ॥९९
রাজীবলোচনং স্নিগ্ধং হস্তেকৃতসরোরুহম্ । দিব্যং বিমানমারূঢ়ং দেবত্বং প্রাপ্তমাত্মজম্ ।। ৯৯
इति तस्य वचः श्रुत्वा सुतं दृष्ट्वा च तादृशम् । स्वगेहं नेतुमारेभे जहास स सुतस्ततः ॥१००
ইতি তস্য বচঃ শ্রুত্বা সুতং দৃষ্ট্বা চ তাদৃশম্ । স্বগেহং নেতুমারেভে জহাস স সুতস্ততঃ ।। ১০০
कति वाराणि जातोहसि त्वं पुत्रो मम रक्षक । पूर्वं पुत्रस्त्वदीयोहस्मि अधुना विवुधोहस्म्यहम् ॥१०१
কতি বারাণি জাতোহসি ত্বং পুত্রো মম রক্ষক । পূর্ব্বং পুত্রস্ত্বদীয়োহস্মি অধুনা বিবুধোহস্ম্যহম্ ।। ১০১
यास्यामि वैष्णवं धाम व्राह्मणस्य प्रसादतः । निशाचरोहपि प्राप्तोहयं पश्य देहं चतुर्भुजम् ॥१०२
যাস্যামি বৈষ্ণবং ধাম ব্রাহ্মণস্য প্রসাদতঃ । নিশাচরোহপি প্রাপ্তোহয়ং পশ্য দেহং চতুর্ভুজম্ ।। ১০২
एकादशस्य माहात्म्याद्याति स्वर्गं समं जनैः । विप्रादन्मात्तमध्यायमधीष्व त्वं जपानिशम् ॥१०३
একাদশস্য মাহাত্ম্যাদ্যাতি স্বর্গং সমং জনৈঃ । বিপ্রাদন্মাত্তমধ্যায়মধীষ্ব ত্বং জপানিশম্ ।। ১০৩
भविष्यति न सन्देहस्तवापि गतिरीदृशी । तात तस्मात् सतां सङ्गं दुर्लभं सर्वथा जनैः ॥१०४
ভবিষ্যতি ন সন্দেহস্তবাপি গতিরীদৃশী । তাত তস্মাৎ সতাং সঙ্গং দুর্লভং সর্ব্বথা জনৈঃ ।। ১০৪
सोहप्यद्य ते समुत्पन्नो ह्यात्मनः साधयेप्सितम् । किं धनैर्भोगदानैर्वा किं यज्ञैस्तपसा नु किम् ॥१०५
সোহপ্যদ্য তে সমুৎপন্নো হ্যাত্মনঃ সাধয়েপ্সিতম্ । কিং ধনৈর্ভোগদানৈর্বা কিং যজ্ঞৈস্তপসা নু কিম্ ।। ১০৫
किं पूर्तैर्वा परं श्रेयो विश्वरूपस्य पाठतः । तद्विष्णोः परमं रूपमध्यायस्य श्रुतेन च ॥१०६
কিং পূর্ত্তৈর্বা পরং শ্রেয়ো বিশ্বরূপস্য পাঠতঃ । তদ্বিষ্ণোঃ পরমং রূপমধ্যায়স্য শ্রুতেন চ ।। ১০৬
यत्पूर्णानन्दसन्दोह-कृष्णव्रह्मास्यनिर्गतम् । कुरुक्षेत्रेहर्ज्जुने मित्रे तत्कैवल्यरसायनम् ॥१०७
যৎপূর্ণানন্দসন্দোহ-কৃষ্ণব্রহ্মাস্যনির্গতম্ । কুরুক্ষেত্রেহর্জ্জুনে মিত্রে তৎকৈবল্যরসায়নম্ ।। ১০৭
नृणाञ्च भवभीतानामाध्यिव्याधिभयापहम् । अनेकजन्मदुःखघ्नं नान्यत्पश्यामि तत्स्मर ॥१०८
নৃণাঞ্চ ভবভীতানামাধ্যিব্যাধিভয়াপহম্ । অনেকজন্মদুঃখঘ্নং নান্যৎপশ্যামি তৎস্মর ।। ১০৮
महादेव उवाच ।
इत्युक्त्वा सह तैः सर्वैर्ययौ विष्णोः परं पदम् । तमध्यायं ततो वप्राद्ग्रामपालः पपाठ सः । तावुभौ तस्य माहात्म्याज्जग्मतिर्वैष्णवं पदम् ॥१०९
মহাদেব উবাচ ।
ইত্যুক্ত্বা সহ তৈঃ সর্ব্বৈর্যযৌ বিষ্ণোঃ পরং পদম্ । তমধ্যায়ং ততো বপ্রাদ্গ্রামপালঃ পপাঠ সঃ । তাবুভৌ তস্য মাহাত্ম্যাজ্জগ্মতির্বৈষ্ণবং পদম্ ।। ১০৯
इत्येकादशमाहात्म्य-कथा तुभ्यं निरूपिता । यस्याः श्रवमात्रेण महापातकसङ्वक्षयः ॥११०
ইত্যেকাদশমাহাত্ম্য-কথা তুভ্যং নিরূপিতা । যস্যাঃ শ্রবমাত্রেণ মহাপাতকসঙ্বক্ষয়ঃ ।। ১১০
इति श्रीपाद्मे उत्तरखण्डे गीतामाहात्म्ये एकादशाध्यायमाहात्म्यं नाम पञ्चाशीत्यधिकशततमोहध्यायः ॥१८५॥
ইতি শ্রীপাদ্মে উত্তরখণ্ডে গীতামাহাত্ম্যে একাদশাধ্যায়মাহাত্ম্যং নাম পঞ্চাশীত্যধিকশততমোহধ্যায়ঃ ।।১৮৫।।
इतिहासोहयमीशान श्रेयसां साधनां परम् । आकर्ण्य करुणापूर्ण मम काङ्क्षा प्रवर्तते ॥१
পার্ব্বত্যুবাচ ।
ইতিহাসোহয়মীশান শ্রেয়সাং সাধনাং পরম্ । আকর্ণ্য করুণাপূর্ণ মম কাঙ্ক্ষা প্রবর্ত্ততে ।। ১
एकादशस्य माहात्म्यमध्यायस्य कथाश्रयम् । व्यावर्णय विरूपाक्ष वक्त्वृणां प्रथम प्रभो ॥२
একাদশস্য মাহাত্ম্যমধ্যায়স্য কথাশ্রয়ম্ । ব্যাবর্ণয় বিরূপাক্ষ বক্ত্বৃণাং প্রথম প্রভো ।। ২
महादेव उवाच ।
आकर्णय कथां कान्ते गीतावर्णनसंश्रयाम् । विश्वरूपाभिधानस्य माहात्म्यमपि पावनम् ॥३
মহাদেব উবাচ ।
আকর্ণয় কথাং কান্তে গীতাবর্ণনসংশ্রয়াম্ । বিশ্বরূপাভিধানস্য মাহাত্ম্যমপি পাবনম্ ।। ৩
अध्यायस्य विशालाक्षि वक्तुं तावन्न शक्यते । सहस्राणि कथाः सन्ति तत्रैका कथ्यते मया ॥४
অধ্যায়স্য বিশালাক্ষি বক্তুং তাবন্ন শক্যতে । সহস্রাণি কথাঃ সন্তি তত্রৈকা কথ্যতে ময়া ।। ৪
प्रणितायास्तटे नद्या मेघङ्करमिति श्रुतम् । नगरं गरिमाधारतुङ्गप्राकारगोपुरम् ॥५
প্রণিতায়াস্তটে নদ্যা মেঘঙ্করমিতি শ্রুতম্ । নগরং গরিমাধারতুঙ্গপ্রাকারগোপুরম্ ।। ৫
विशालाश्रमशालासु स्वर्णस्तम्भविभूषितम् । श्रीमद्भिः सुखिभिः सदाचारैर्जितेन्द्रियैः ॥६
বিশালাশ্রমশালাসু স্বর্ণস্তম্ভবিভূষিতম্ । শ্রীমদ্ভিঃ সুখিভিঃ সদাচারৈর্জ্জিতেন্দ্রিয়ৈঃ ।। ৬
अधिष्ठितं जनैश्चारु शृङ्गाटकमनोहरम् । मणिस्तम्भस्फुरत्स्वर्णापणचत्वरशोभितम् ॥७
অধিষ্ঠিতং জনৈশ্চারু শৃঙ্গাটকমনোহরম্ । মণিস্তম্ভস্ফুরৎস্বর্ণাপণচত্বরশোভিতম্ ।। ৭
पताकाकिङ्किणीक्वाण-कदम्वककलस्वरम् । वेदाध्ययन-निर्घोष-वाचालितदिगन्तरम् ॥८
পতাকাকিঙ্কিণীক্বাণ-কদম্বককলস্বরম্ । বেদাধ্যয়ন-নির্ঘোষ-বাচালিতদিগন্তরম্ ।। ৮
तुर्यसङ्घोषणाकीर्ण-विशालव्योममण्डलम् । पताकापल्लवोद्भूत-वातनिर्जितविग्रहम् ॥९
তুর্য্যসঙ্ঘোষণাকীর্ণ-বিশালব্যোমমণ্ডলম্ । পতাকাপল্লবোদ্ভূত-বাতনির্জ্জিতবিগ্রহম্ ।। ৯
राजमार्गवरद्वार-नारीमञ्जिरशिञ्जितैः । वल्लकीवेणुकैर्गीतैर्भाति वाजीन्द्रहेषितैः ॥१०
রাজমার্গবরদ্বার-নারীমঞ্জিরশিঞ্জিতৈঃ । বল্লকীবেণুকৈর্গীতৈর্ভাতি বাজীন্দ্রহেষিতৈঃ ।। ১০
प्रेक्ष्यमाणमिवाभीक्ष्णं दिक्पालानां पुरैः समम् ॥११
প্রেক্ষ্যমাণমিবাভীক্ষ্ণং দিক্পালানাং পুরৈঃ সমম্ ।। ১১
आस्ते जगत्पतिर्यत्र शार्ङ्गपाणिर्विराजितः । मूर्तिमत् परमं व्रह्म जगल्लोचनजीवितम् । लक्ष्मीनयनराजीवपूजिताकारगौरवः ॥१२
আস্তে জগৎপতির্যত্র শার্ঙ্গপাণির্ব্বিরাজিতঃ । মূর্ত্তিমৎ পরমং ব্রহ্ম জগল্লোচনজীবিতম্ । লক্ষ্মীনয়নরাজীবপূজিতাকারগৌরবঃ ।। ১২
त्रिविक्रमवपुर्मेघश्यामलः कमलद्युतिः । श्रीवत्सवक्षा राजीववनमालाविभूषितः ॥१३
ত্রিবিক্রমবপুর্মেঘশ্যামলঃ কমলদ্যুতিঃ । শ্রীবৎসবক্ষা রাজীববনমালাবিভূষিতঃ ।। ১৩
अनेकभूषणोपेतः सरत्न इव वारिधिः । चलत्सौदामिनीदाम-सान्द्रमेघसमद्युतिः ॥१४
অনেকভূষণোপেতঃ সরত্ন ইব বারিধিঃ । চলৎসৌদামিনীদাম-সান্দ্রমেঘসমদ্যুতিঃ ।। ১৪
तस्यास्ते मुकुटे साक्षात् शार्ङ्गपाणिः परः पुमान् । तं दृष्ट्वा मुच्यते जन्तुर्जन्मसंसारवन्धनात् ॥१५
তস্যাস্তে মুকুটে সাক্ষাৎ শার্ঙ্গপাণিঃ পরঃ পুমান্ । তং দৃষ্ট্বা মুচ্যতে জন্তুর্জন্মসংসারবন্ধনাৎ ।। ১৫
यस्मिन् पुरे महातीर्थं विद्यते मेखलाभिधम् । यत्र स्नात्वा नरैर्नित्यं प्राप्यते वैष्णवं पदम् ॥१६
যস্মিন্ পুরে মহাতীর্থং বিদ্যতে মেখলাভিধম্ । যত্র স্নাত্বা নরৈর্নিত্যং প্রাপ্যতে বৈষ্ণবং পদম্ ।। ১৬
तत्र वीक्ष्य जगन्नाथं नरसिंहं कृपार्णवम् । सप्तजन्मार्जिताद्घोरान्मुच्यते दुष्कृतान्नरः ॥१७
তত্র বীক্ষ্য জগন্নাথং নরসিংহং কৃপার্ণবম্ । সপ্তজন্মার্জ্জিতাদ্ঘোরান্মুচ্যতে দুষ্কৃতান্নরঃ ।। ১৭
मेखलायां गणाधीशं विलोकयति यो नरः । स निस्तरति विघ्नानि दुस्तराण्यपि सर्वदा । व्रह्मचर्यपरो दान्तो निर्ममो निरहङ्कृतिः ॥१८
মেখলায়াং গণাধীশং বিলোকয়তি যো নরঃ । স নিস্তরতি বিঘ্নানি দুস্তরাণ্যপি সর্ব্বদা । ব্রহ্মচর্য্যপরো দান্তো নির্ম্মমো নিরহঙ্কৃতিঃ ।। ১৮
तस्मिन् मेघङ्करे कश्चिदभुद्व्राह्मणसत्तमः । सुनन्द इति विख्यातो वेदशास्त्रविशारदः ॥१९
তস্মিন্ মেঘঙ্করে কশ্চিদভুদ্ব্রাহ্মণসত্তমঃ । সুনন্দ ইতি বিখ্যাতো বেদশাস্ত্রবিশারদঃ ।। ১৯
वशीकृतेन्द्रियग्रामो वासुदेवपरायणः । देवस्य शार्ङ्गिणः पार्श्वे गीताध्यायमिमं प्रिये ॥२०
বশীকৃতেন্দ্রিয়গ্রামো বাসুদেবপরায়ণঃ । দেবস্য শার্ঙ্গিণঃ পার্শ্বে গীতাধ্যায়মিমং প্রিয়ে ।। ২০
एकादशं पठत्येष विश्वरूपप्रदर्शनम् । अध्यायस्य प्रभावेन व्रह्मज्ञानमवाप सः ॥२१
একাদশং পঠত্যেষ বিশ্বরূপপ্রদর্শনম্ । অধ্যায়স্য প্রভাবেন ব্রহ্মজ্ঞানমবাপ সঃ ।। ২১
परमानन्दसन्दोह-श्लाघ्यसंवित्समाधिना । प्रत्यङ्मुखेन्द्रियतया निश्चलां स्थितिमीयुषा ॥२२
পরমানন্দসন্দোহ-শ্লাঘ্যসংবিৎসমাধিনা । প্রত্যঙ্মুখেন্দ্রিয়তয়া নিশ্চলাং স্থিতিমীয়ুষা ।। ২২
सततं स्थीयते तेन जीवन्मुक्तेन योगिना । एकदा स महायोगी सिंहराशिस्थिते गुरौ ॥२३
সততং স্থীয়তে তেন জীবন্মুক্তেন যোগিনা । একদা স মহাযোগী সিংহরাশিস্থিতে গুরৌ ।। ২৩
गोदावरीतीर्थयात्रां विधातुमुपचक्रमे । प्रथमेहह्नि समागत्य विरजं तीर्थमुत्तमम् ॥२४
গোদাবরীতীর্থযাত্রাং বিধাতুমুপচক্রমে । প্রথমেহহ্নি সমাগত্য বিরজং তীর্থমুত্তমম্ ।। ২৪
नाभिमारभ्य तीर्थेषु सममभ्यररच्च देवताम् । मज्जन्मज्जन् जगद्धात्रीं कमलां स व्यलोकयत् ॥२५
নাভিমারভ্য তীর্থেষু সমমভ্যররচ্চ দেবতাম্ । মজ্জন্মজ্জন্ জগদ্ধাত্রীং কমলাং স ব্যলোকয়ৎ ।। ২৫
तां सम्पूज्य महामायां सर्वकामफलप्रदाम् । तारातीर्थे ततः स्नात्वा कपिलासङ्गमे ततः ॥२६
তাং সম্পূজ্য মহামায়াং সর্ব্বকামফলপ্রদাম্ । তারাতীর্থে ততঃ স্নাত্বা কপিলাসঙ্গমে ততঃ ।। ২৬
अष्टतीर्थमसौ चक्रे विधाय पितृतर्पणम् । कुमारीशं शिवं नत्वा कपिलाद्वारमाययौ ॥२७
অষ্টতীর্থমসৌ চক্রে বিধায় পিতৃতর্পণম্ । কুমারীশং শিবং নত্বা কপিলাদ্বারমাযযৌ ।। ২৭
तत्र निर्मज्य निर्धूत-प्राग्जन्मान्तरदुष्कृतः । सम्पूज्य नत्वा स्तुत्वा च देवं वै मधुसूदनम् ॥२८
তত্র নির্ম্মজ্য নির্ধূত-প্রাগ্জন্মান্তরদুষ্কৃতঃ । সম্পূজ্য নত্বা স্তুত্বা চ দেবং বৈ মধুসূদনম্ ।। ২৮
उषित्वा तत्र तां रात्रिं प्रागात् प्रातः सह द्विजैः । नरसिंहवने तत्र तीर्थे रामस्य दीर्घिका । प्रह्लादपूजितः साक्षादास्ते यत्र नृकेशरी ॥२९
উষিত্বা তত্র তাং রাত্রিং প্রাগাৎ প্রাতঃ সহ দ্বিজৈঃ । নরসিংহবনে তত্র তীর্থে রামস্য দীর্ঘিকা । প্রহ্লাদপূজিতঃ সাক্ষাদাস্তে যত্র নৃকেশরী ।। ২৯
तं दृष्ट्वा देवदेवेशं पूजयित्वा तु भक्तितः । तत्र तं दिवसं नीत्वा स ययावम्विकापुरम् ॥३०
তং দৃষ্ট্বা দেবদেবেশং পূজয়িত্বা তু ভক্তিতঃ । তত্র তং দিবসং নীত্বা স যযাবম্বিকাপুরম্ ।। ৩০
अनुग्रहेण भक्तानामम्विका तत्र तिष्ठति । पूरयन्ति मनुष्याणां वाञ्छितान्यखिलान्यपि ॥३१
অনুগ্রহেণ ভক্তানামম্বিকা তত্র তিষ্ঠতি । পূরয়ন্তি মনুষ্যাণাং বাঞ্ছিতান্যখিলান্যপি ।। ৩১
पूजयित्वाम्विकां भक्त्या पुष्पगन्धानुलेपनैः । उपहारैश्च विविधैः स्तौत्रैः प्रणमनैरपि ॥३२
পূজয়িত্বাম্বিকাং ভক্ত্যা পুষ্পগন্ধানুলেপনৈঃ । উপহারৈশ্চ বিবিধৈঃ স্তৌত্রৈঃ প্রণমনৈরপি ।। ৩২
विप्रस्तस्मात् पुरात् प्राप्तः कण्ठस्थानाभिधं पुरम् । यत्रास्ते परमा शक्तिर्महालक्षीर्महाद्युतिः ॥३३
বিপ্রস্তস্মাৎ পুরাৎ প্রাপ্তঃ কণ্ঠস্থানাভিধং পুরম্ । যত্রাস্তে পরমা শক্তির্মহালক্ষীর্মহাদ্যুতিঃ ।। ৩৩
तामवेक्ष्य सुधाभानु-भास्करद्युतिमण्डलाम् । संसारतापविच्छेद-पद्मपीयूषवाहिनीम् ॥३४
তামবেক্ষ্য সুধাভানু-ভাস্করদ্যুতিমণ্ডলাম্ । সংসারতাপবিচ্ছেদ-পদ্মপীযূষবাহিনীম্ ।। ৩৪
योगिराजहृदम्भोज-राजहंसनिषेविताम् । अनाहतमहानादमयीमद्वयरूपिणीम् ॥३५
যোগিরাজহৃদম্ভোজ-রাজহংসনিষেবিতাম্ । অনাহতমহানাদময়ীমদ্বয়রূপিণীম্ ।। ৩৫
महालक्ष्मीं भगवतीं वाञ्छितार्थप्रदायिनीम् । आराध्य भक्तिभावेन चेतसा स मुनीश्वरः ॥३६
মহালক্ষ্মীং ভগবতীং বাঞ্ছিতার্থপ্রদায়িনীম্ । আরাধ্য ভক্তিভাবেন চেতসা স মুনীশ্বরঃ ।। ৩৬
विवाहमण्डपं प्राप पुरं विप्रैः समन्वितः । पुरे तत्र प्रतिगृहं वासस्थानमयाचत ॥३७
বিবাহমণ্ডপং প্রাপ পুরং বিপ্রৈঃ সমন্বিতঃ । পুরে তত্র প্রতিগৃহং বাসস্থানমযাচত ।। ৩৭
न लेभे वसतिं स्थातुं गेहे कस्मिन्नपि द्विजः । दर्शितं ग्रामपालेन विशालं वासमन्दिरम् । ३८
ন লেভে বসতিং স্থাতুং গেহে কস্মিন্নপি দ্বিজঃ । দর্শিতং গ্রামপালেন বিশালং বাসমন্দিরম্ । ৩৮
प्रविश्य वसतिञ्चक्रे व्राह्मणः सङ्गिभिः सह । ततःप्रभाते विमले सुनन्दोहसौ द्विजोत्तमः ॥३९
প্রবিশ্য বসতিঞ্চক্রে ব্রাহ্মণঃ সঙ্গিভিঃ সহ । ততঃপ্রভাতে বিমলে সুনন্দোহসৌ দ্বিজোত্তমঃ ।। ৩৯
वहिरालोकयाञ्चक्रे वासगेहान्निजं वपुः । अध्वन्यानखिलान् यत्र यातान् क्वापि यदृच्छया ॥४०
বহিরালোকয়াঞ্চক্রে বাসগেহান্নিজং বপুঃ । অধ্বন্যানখিলান্ যত্র যাতান্ ক্বাপি যদৃচ্ছয়া ।। ৪০
गम्यमानः समायान्तं ग्रामपालो ददर्श सः । तं वभाषे ग्रामपाल आयुष्मानसि सर्वशः ॥४१
গম্যমানঃ সমায়ান্তং গ্রামপালো দদর্শ সঃ । তং বভাষে গ্রামপাল আয়ুষ্মানসি সর্ব্বশঃ ।। ৪১
भागधेयवतां पुंसां पुण्यः पुण्यवतामसि । प्रभावो विद्यते वत्स कोहपि लोकोत्तरस्त्वयि ॥४२
ভাগধেয়বতাং পুংসাং পুণ্যঃ পুণ্যবতামসি । প্রভাবো বিদ্যতে বৎস কোহপি লোকোত্তরস্ত্বয়ি ।। ৪২
क्व प्रयाताः सहायास्ते कथं तत्सदनाद्वहिः । तत्पश्य मुनिशार्द्दूल कथयामि तवाग्रतः ॥४३
ক্ব প্রয়াতাঃ সহায়াস্তে কথং তৎসদনাদ্বহিঃ । তৎপশ্য মুনিশার্দ্দূল কথয়ামি তবাগ্রতঃ ।। ৪৩
किन्तु नान्यं त्वया तुल्यं पश्यामीह तपस्विनम् । किं जानासि महामन्त्रं कां विद्यामवलम्वसे ॥४४
কিন্তু নান্যং ত্বয়া তুল্যং পশ্যামীহ তপস্বিনম্ । কিং জানাসি মহামন্ত্রং কাং বিদ্যামবলম্বসে ।। ৪৪
कस्य देवस्य कारुण्याच्छक्तिर्लोकोत्तरा त्वयि । तत्कारुण्यवशात्तिष्ठ ग्रामेहष्मिन् व्राह्मणोत्तम ॥४५
কস্য দেবস্য কারুণ্যাচ্ছক্তির্লোকোত্তরা ত্বয়ি । তৎকারুণ্যবশাত্তিষ্ঠ গ্রামেহষ্মিন্ ব্রাহ্মণোত্তম ।। ৪৫
शुश्रूषामखिलामेव भगवंस्ते करोम्यहम् । इति संवासयामास तस्मिन् ग्रामे मुनीश्वरम् ॥४६
শুশ্রূষামখিলামেব ভগবংস্তে করোম্যহম্ । ইতি সংবাসয়ামাস তস্মিন্ গ্রামে মুনীশ্বরম্ ।। ৪৬
परिचर्याञ्च तस्यासौ भक्त्या चक्रे दिवानिशम् । दिवसेषु प्रयातेषु सप्ताष्टसु समेयिवान् ॥४७
পরিচর্য্যাঞ্চ তস্যাসৌ ভক্ত্যা চক্রে দিবানিশম্ । দিবসেষু প্রয়াতেষু সপ্তাষ্টসু সমেযিবান্ ।। ৪৭
प्रातरागत्य तस्याग्रे रुरोद भृशदुखितः । अद्य मे भाग्यहीनस्य गुणवान् भक्तिमान् सुतः । जाज्वल्यमानदंष्ट्रेण भक्षितो निशि रक्षसा ॥४८
প্রাতরাগত্য তস্যাগ্রে রুরোদ ভৃশদুখিতঃ । অদ্য মে ভাগ্যহীনস্য গুণবান্ ভক্তিমান্ সুতঃ । জাজ্বল্যমানদংষ্ট্রেণ ভক্ষিতো নিশি রক্ষসা ।। ৪৮
इत्येवं रक्षकेणोक्तं तं पप्रच्छ स संयमी । क्वास्ते स राक्षसः पुत्रो भक्षितस्ते कथं वद ॥४९
ইত্যেবং রক্ষকেণোক্তং তং পপ্রচ্ছ স সংযমী । ক্বাস্তে স রাক্ষসঃ পুত্রো ভক্ষিতস্তে কথং বদ ।। ৪৯
ग्रामपाल उवाच ।
वर्तते नगरे घोरः पुरुषादो निशाचरः । स खादति नरानेत्य नित्यं नगरगोचरान् ॥५०
গ্রামপাল উবাচ ।
বর্ত্ততে নগরে ঘোরঃ পুরুষাদো নিশাচরঃ । স খাদতি নরানেত্য নিত্যং নগরগোচরান্ ।। ৫০
स सर्वैर्नागरैरत्र प्रार्थितः पुरुषैः पुरा ॥५१
স সর্ব্বৈর্নাগরৈরত্র প্রার্থিতঃ পুরুষৈঃ পুরা ।। ৫১
रक्ष राक्षस नः सर्वान् ग्रासं ते कल्पयामहे । पथिला निशि निद्रन्ति ये तान भुङ्क्ष्व राक्षस ॥५२
রক্ষ রাক্ষস নঃ সর্ব্বান্ গ্রাসং তে কল্পয়ামহে । পথিলা নিশি নিদ্রন্তি যে তান ভুঙ্ক্ষ্ব রাক্ষস ।। ৫২
एतस्मिन् सदने पान्थान् ग्रामपालप्रवेशितान् । आहारं कल्पयाञ्चक्रुरात्मीयप्राणगुप्तये ॥५३
এতস্মিন্ সদনে পান্থান্ গ্রামপালপ্রবেশিতান্ । আহারং কল্পয়াঞ্চক্রুরাত্মীয়প্রাণগুপ্তয়ে ।। ৫৩
भवान् सुप्तो गृहेहमुष्मिन्नधन्यैः संयुतः परैः । ते ग्रस्ताः किल चानेन त्वं मुक्तोहसि द्विजोत्तम ॥५४
ভবান্ সুপ্তো গৃহেহমুষ্মিন্নধন্যৈঃ সংযুতঃ পরৈঃ । তে গ্রস্তাঃ কিল চানেন ত্বং মুক্তোহসি দ্বিজোত্তম ।। ৫৪
प्रभावं भवतो वेत्ति भवानेव द्विजोत्तम ॥५५
প্রভাবং ভবতো বেত্তি ভবানেব দ্বিজোত্তম ।। ৫৫
मदीयतनयस्याद्य मित्रमेकमुपागतम् । अजानता मया सोहपि तनयस्य प्रियः सखा । अनैः पान्थजनैः सार्द्धं तस्मिन् गेहे प्रवेशितः ॥५६
মদীয়তনয়স্যাদ্য মিত্রমেকমুপাগতম্ । অজানতা ময়া সোহপি তনয়স্য প্রিয়ঃ সখা । অনৈঃ পান্থজনৈঃ সার্দ্ধং তস্মিন্ গেহে প্রবেশিতঃ ।। ৫৬
श्रुत्वा तत्र प्रविष्टं तं निशीथे तनयो मम । तमानेतुं गतः सोहपि भक्षितस्तेन रक्षसा ॥५७
শ্রুত্বা তত্র প্রবিষ্টং তং নিশীথে তনয়ো মম । তমানেতুং গতঃ সোহপি ভক্ষিতস্তেন রক্ষসা ।। ৫৭
दुःखितेन मया प्रोक्तः प्रातः स पिशितानः । ममापि पुत्रो दुष्टात्मन् भवता निशि भक्षितः ॥५८
দুঃখিতেন ময়া প্রোক্তঃ প্রাতঃ স পিশিতানঃ । মমাপি পুত্রো দুষ্টাত্মন্ ভবতা নিশি ভক্ষিতঃ ।। ৫৮
भवज्जठरनिर्मग्नः सुतोहसौ येन जीवति । अस्ति चैवमुपायस्ते व्रूहि मे त्वं निशाचर ॥५९
ভবজ্জঠরনির্ম্মগ্নঃ সুতোহসৌ যেন জীবতি । অস্তি চৈবমুপায়স্তে ব্রূহি মে ত্বং নিশাচর ।। ৫৯
राक्षस उवाच ।
अन्तःप्रविष्टं त्वत्पुत्रमज्ञात्वाहमभक्षयम् । अजानन् भक्षितः पान्थैः सहितोहसौ सुतस्तव ॥६०
রাক্ষস উবাচ ।
অন্তঃপ্রবিষ্টং ত্বৎপুত্রমজ্ঞাত্বাহমভক্ষয়ম্ । অজানন্ ভক্ষিতঃ পান্থৈঃ সহিতোহসৌ সুতস্তব ।। ৬০
यथा जीवति मे कुक्षौ यथा भवति रक्षितः । तथा विहितमप्यस्ति दैवेन परमेष्ठिना ॥६१
যথা জীবতি মে কুক্ষৌ যথা ভবতি রক্ষিতঃ । তথা বিহিতমপ্যস্তি দৈবেন পরমেষ্ঠিনা ।। ৬১
गीतैकादशमध्यायं यः पठत्यनिशं द्विजः । तत्प्रभावेन मे मुक्तिर्मृतानां पुनरुद्भवः ॥६२
গীতৈকাদশমধ্যায়ং যঃ পঠত্যনিশং দ্বিজঃ । তৎপ্রভাবেন মে মুক্তির্মৃতানাং পুনরুদ্ভবঃ ।। ৬২
ग्रामपाल उवाच ।
कथमेकादशाध्यायसामर्थ्यमिदमद्भुतम् ॥६३
গ্রামপাল উবাচ ।
কথমেকাদশাধ্যায়সামর্থ্যমিদমদ্ভুতম্ ।। ৬৩
इति पृष्टो मया विप्र स वभाषे निशाचरः ॥६४
ইতি পৃষ্টো ময়া বিপ্র স বভাষে নিশাচরঃ ।। ৬৪
पुरा गृध्रेण केनापि नभोमार्गेण गच्छता । अस्थिखण्डं स्वतुण्डाग्रात्पातितं क्वापि वारिणि ॥६५
পুরা গৃধ্রেণ কেনাপি নভোমার্গেণ গচ্ছতা । অস্থিখণ্ডং স্বতুণ্ডাগ্রাৎপাতিতং ক্বাপি বারিণি ।। ৬৫
तं जलाशोयमागत्य कोहपि ज्ञानीश्वरस्तदा । महातीर्थमिति ज्ञात्वा विदधे पितृतर्पणम् ॥६६
তং জলাশোয়মাগত্য কোহপি জ্ঞানীশ্বরস্তদা । মহাতীর্থমিতি জ্ঞাত্বা বিদধে পিতৃতর্পণম্ ।। ৬৬
तमूचिरे जनाः सर्वो तीर्थमेतत् कथं वद । जपत्येकादशाध्यायं त्रिसन्ध्यं नियतेन्द्रियः ॥६७
তমূচিরে জনাঃ সর্ব্বো তীর্থমেতৎ কথং বদ । জপত্যেকাদশাধ্যায়ং ত্রিসন্ধ্যং নিয়তেন্দ্রিয়ঃ ।। ৬৭
कृतमौनस्तु विप्रोहसौ चौरैर्व्यापादितः पथि । तस्यास्थिशकलं गृध्रवदनात् पतितं जले ॥६८
কৃতমৌনস্তু বিপ্রোহসৌ চৌরৈর্ব্যাপাদিতঃ পথি । তস্যাস্থিশকলং গৃধ্রবদনাৎ পতিতং জলে ।। ৬৮
तेन तीर्थमिदं जातं पातकनाशनम् । ततस्ते मानवाः सर्वे सस्नुस्तत्र जलाशये ॥६९
তেন তীর্থমিদং জাতং পাতকনাশনম্ । ততস্তে মানবাঃ সর্ব্বে সস্নুস্তত্র জলাশয়ে ।। ৬৯
निष्कलषतया चैवं प्रापुस्ते परमं पदम् ॥७०
নিষ্কলষতয়া চৈবং প্রাপুস্তে পরমং পদম্ ।। ৭০
एकादशस्य सामर्थ्यादध्यायस्य भविष्यति । ममापि मुक्तिः पान्थानां पुनरुत्थानमेव च ॥७१
একাদশস্য সামর্থ্যাদধ্যায়স্য ভবিষ্যতি । মমাপি মুক্তিঃ পান্থানাং পুনরুত্থানমেব চ ।। ৭১
यो मया कश्चिदुद्गीर्णो व्राह्मणोहत्रैव तिष्ठति । स चैवैकादशाध्यायं जपति स्म निरन्तरम् । स तेनाध्यायमन्त्रेण सप्तवाराभिमन्त्रितम् ॥७२
যো ময়া কশ্চিদুদ্গীর্ণো ব্রাহ্মণোহত্রৈব তিষ্ঠতি । স চৈবৈকাদশাধ্যায়ং জপতি স্ম নিরন্তরম্ । স তেনাধ্যায়মন্ত্রেণ সপ্তবারাভিমন্ত্রিতম্ ।। ৭২
विधाय वारि विपेन्द्रः क्षिपेद्यदि ममोपरि । ततो मे शापनिर्म्मुक्तिर्भविष्यति न संशयः । इति तेनास्मि सन्दिष्टः समायातस्त्वदन्तिकम् ॥७३
বিধায় বারি বিপেন্দ্রঃ ক্ষিপেদ্যদি মমোপরি । ততো মে শাপনির্ম্মুক্তির্ভবিষ্যতি ন সংশয়ঃ । ইতি তেনাস্মি সন্দিষ্টঃ সমায়াতস্ত্বদন্তিকম্ ।। ৭৩
विप्र उवाच ।
राक्षसः केन पापेन जातोहसौ वद रक्षक । यत्क्षपायां गृहे तस्मिन्नरान् खादति निद्रितान् ॥७४
বিপ্র উবাচ ।
রাক্ষসঃ কেন পাপেন জাতোহসৌ বদ রক্ষক । যৎক্ষপায়াং গৃহে তস্মিন্নরান্ খাদতি নিদ্রিতান্ ।। ৭৪
ग्रामपाल उवाच ।
अस्मिन् ग्रामे पुरा कश्चिदासीद्वप्रः कृषीवलः । एकदा शालिकेदाररक्षणे व्याकुलो द्विजः ॥७५
গ্রামপাল উবাচ ।
অস্মিন্ গ্রামে পুরা কশ্চিদাসীদ্বপ্রঃ কৃষীবলঃ । একদা শালিকেদাররক্ষণে ব্যাকুলো দ্বিজঃ ।। ৭৫
नातिदूरे महागृध्रः पान्थमेकमभक्षयत् । तं विमोचयितुं दूराद्दयां चक्रेहपि तापसः ॥७६
নাতিদূরে মহাগৃধ্রঃ পান্থমেকমভক্ষয়ৎ । তং বিমোচয়িতুং দূরাদ্দয়াং চক্রেহপি তাপসঃ ।। ৭৬
भुक्त्वा पान्थं खगस्तावन्निरगादम्वराध्वना । ततः स तापसः कोपात्तं वभाषे कृषीवलम् ॥७७
ভুক্ত্বা পান্থং খগস্তাবন্নিরগাদম্বরাধ্বনা । ততঃ স তাপসঃ কোপাত্তং বভাষে কৃষীবলম্ ।। ৭৭
धिक् त्वां हालिक दुर्वुद्धे कठोरमतिनिर्घृण । कुक्षिम्भरिं परत्राणविमुखं हतजीवितम् ॥७८
ধিক্ ত্বাং হালিক দুর্ব্বুদ্ধে কঠোরমতিনির্ঘৃণ । কুক্ষিম্ভরিং পরত্রাণবিমুখং হতজীবিতম্ ।। ৭৮
घोरैश्च दंष्ट्रिभिः सर्पैररिवह्निविषाम्वुभिः । गृध्रराक्षसभूतैश्च वेतालादिभिराहतान् ॥७९
ঘোরৈশ্চ দংষ্ট্রিভিঃ সর্পৈররিবহ্নিবিষাম্বুভিঃ । গৃধ্ররাক্ষসভূতৈশ্চ বেতালাদিভিরাহতান্ ।। ৭৯
जनानुपेक्षते शक्तः स तद्वधफलं लभेत् । न मोचयति यो विप्रं प्रभुश्चौरादिभिर्धृतम् ॥८०
জনানুপেক্ষতে শক্তঃ স তদ্বধফলং লভেৎ । ন মোচয়তি যো বিপ্রং প্রভুশ্চৌরাদিভির্ধৃতম্ ।। ৮০
स याति नरकं घोरं स पुनर्जायते वृकः । निहन्यमानं विपिने गृध्रव्याघ्रेण पीड़ितम् ॥८१
স যাতি নরকং ঘোরং স পুনর্জায়তে বৃকঃ । নিহন্যমানং বিপিনে গৃধ্রব্যাঘ্রেণ পীড়িতম্ ।। ৮১
मुञ्च मुञ्चोति यो वक्ति स याति परमां गतिम् । गवामर्थे हता व्याघ्रैर्व्याधैर्दुष्टैश्च राजभिः ॥८२
মুঞ্চ মুঞ্চোতি যো বক্তি স যাতি পরমাং গতিম্ । গবামর্থে হতা ব্যাঘ্রৈর্ব্যাধৈর্দুষ্টৈশ্চ রাজভিঃ ।। ৮২
तेहपि यान्ति पदं विष्णोर्दुष्प्रापं योगिनामपि ॥८३
তেহপি যান্তি পদং বিষ্ণোর্দুষ্প্রাপং যোগিনামপি ।। ৮৩
अश्वमेधसहस्राणि वाजपेयशतानि च । शरणागतसन्त्राणकलां नार्हन्ति षोड़शीम् । दीनस्योपेक्षणं कृत्वा भीतस्य च शरीरिणः ॥८४
অশ্বমেধসহস্রাণি বাজপেয়শতানি চ । শরণাগতসন্ত্রাণকলাং নার্হন্তি ষোড়শীম্ । দীনস্যোপেক্ষণং কৃত্বা ভীতস্য চ শরীরিণঃ ।। ৮৪
पुण्यवानपि कालेन कुम्भीपाके स पच्यते । पश्यन्नपि भवान् पान्थं दुष्टगृध्रेण भक्षितम् ॥८५
পুণ্যবানপি কালেন কুম্ভীপাকে স পচ্যতে । পশ্যন্নপি ভবান্ পান্থং দুষ্টগৃধ্রেণ ভক্ষিতম্ ।। ৮৫
निवारणसमर्थोहपि न चक्रे यन्निवारणम् । निष्कृपोहसि यतस्तस्माद्भविष्यसि निशाचरः ॥८६
নিবারণসমর্থোহপি ন চক্রে যন্নিবারণম্ । নিষ্কৃপোহসি যতস্তস্মাদ্ভবিষ্যসি নিশাচরঃ ।। ৮৬
इमं शापं मुनेः श्रुत्वा कम्पमानकलेवरः । प्रणम्य हालिको विप्रं वभाषे करुणं वचः ॥८७
ইমং শাপং মুনেঃ শ্রুত্বা কম্পমানকলেবরঃ । প্রণম্য হালিকো বিপ্রং বভাষে করুণং বচঃ ।। ৮৭
अत्राहं क्षेत्ररक्षायां चिरं क्षिप्तेन चक्षुषा । न वेद्मि निकटं गृध्र-हन्यमानमिमं नरम् । तेन मेहनुग्रहं कर्तुं कृपणस्य त्वमर्हसि ॥८८
অত্রাহং ক্ষেত্ররক্ষায়াং চিরং ক্ষিপ্তেন চক্ষুষা । ন বেদ্মি নিকটং গৃধ্র-হন্যমানমিমং নরম্ । তেন মেহনুগ্রহং কর্ত্তুং কৃপণস্য ত্বমর্হসি ।। ৮৮
विप्र उवाच ।
यो वेत्त्येकादशाध्यायं जपत्यनुदिनञ्च यः । तेनाभिमन्त्रितं वारि यदा शिरसि तावके ॥८९
বিপ্র উবাচ ।
যো বেত্ত্যেকাদশাধ্যায়ং জপত্যনুদিনঞ্চ যঃ । তেনাভিমন্ত্রিতং বারি যদা শিরসি তাবকে ।। ৮৯
पतिष्यति तदा शापात्तव मुक्तिर्भविष्यति । इत्युक्त्वा तापसो यातो हालिको राक्षसोहभवत् ॥९०
পতিষ্যতি তদা শাপাত্তব মুক্তির্ভবিষ্যতি । ইত্যুক্ত্বা তাপসো যাতো হালিকো রাক্ষসোহভবৎ ।। ৯০
तदागच्छ द्विजश्रेष्ठ तेनाध्यायेन मन्त्रय । तीर्थोदकं स्वहस्तेन तस्य मुर्द्धनि निक्षिप ॥९१
তদাগচ্ছ দ্বিজশ্রেষ্ঠ তেনাধ্যায়েন মন্ত্রয় । তীর্থোদকং স্বহস্তেন তস্য মুর্দ্ধনি নিক্ষিপ ।। ৯১
महादेव उवाच ।
इति तत्प्रार्थितं तस्य श्रुत्वा च करुणाप्लुतः । तथेति सह पालेन मुनी रक्षोहन्तिकं ययौ ॥९२
মহাদেব উবাচ ।
ইতি তৎপ্রার্থিতং তস্য শ্রুত্বা চ করুণাপ্লুতঃ । তথেতি সহ পালেন মুনী রক্ষোহন্তিকং যযৌ ।। ৯২
एकादशेन तेनाम्वु विश्वरूपेण मन्त्रितम् । निक्षिप्तं तस्य शिरसि तेन विप्रेण योगिना ॥९३
একাদশেন তেনাম্বু বিশ্বরূপেণ মন্ত্রিতম্ । নিক্ষিপ্তং তস্য শিরসি তেন বিপ্রেণ যোগিনা ।। ৯৩
गीताध्यायप्रभावेण शापमोक्षमवाप सः । विहाय राक्षसं देहं चतुर्वाहुस्ततोहभवत् ॥९४
গীতাধ্যায়প্রভাবেণ শাপমোক্ষমবাপ সঃ । বিহায় রাক্ষসং দেহং চতুর্ব্বাহুস্ততোহভবৎ ।। ৯৪
निगीर्णा ये जनास्तेन पान्था आसन् सहस्रशः । चतुर्भुजा वभूवूस्ते शङ्खचक्रगदाधराः । ९५
নিগীর্ণা যে জনাস্তেন পান্থা আসন্ সহস্রশঃ । চতুর্ভুজা বভূবূস্তে শঙ্খচক্রগদাধরাঃ । ৯৫
ते विमानान्यारुरुहुस्तावदूचे स राक्षसम् । मदीयस्तनयः कस्तं दर्शयस्व निशाचर ॥९६
তে বিমানান্যারুরুহুস্তাবদূচে স রাক্ষসম্ । মদীয়স্তনয়ঃ কস্তং দর্শয়স্ব নিশাচর ।। ৯৬
इत्युक्ते ग्रामपालेन दिव्यधीराह राक्षसः । एनं चतुर्भुजं विद्धि तमालस्यामलद्युतिम् ॥९७
ইত্যুক্তে গ্রামপালেন দিব্যধীরাহ রাক্ষসঃ । এনং চতুর্ভুজং বিদ্ধি তমালস্যামলদ্যুতিম্ ।। ৯৭
माणिक्यमुकुटं दिव्यमणिकुण्डलमण्डितम् । हारहारिमहास्कन्धं स्वर्णकेयुरभूषितम् ॥९८
মাণিক্যমুকুটং দিব্যমণিকুণ্ডলমণ্ডিতম্ । হারহারিমহাস্কন্ধং স্বর্ণকেয়ুরভূষিতম্ ।। ৯৮
राजीवलोचनं स्निग्धं हस्तेकृतसरोरुहम् । दिव्यं विमानमारूढ़ं देवत्वं प्राप्तमात्मजम् ॥९९
রাজীবলোচনং স্নিগ্ধং হস্তেকৃতসরোরুহম্ । দিব্যং বিমানমারূঢ়ং দেবত্বং প্রাপ্তমাত্মজম্ ।। ৯৯
इति तस्य वचः श्रुत्वा सुतं दृष्ट्वा च तादृशम् । स्वगेहं नेतुमारेभे जहास स सुतस्ततः ॥१००
ইতি তস্য বচঃ শ্রুত্বা সুতং দৃষ্ট্বা চ তাদৃশম্ । স্বগেহং নেতুমারেভে জহাস স সুতস্ততঃ ।। ১০০
कति वाराणि जातोहसि त्वं पुत्रो मम रक्षक । पूर्वं पुत्रस्त्वदीयोहस्मि अधुना विवुधोहस्म्यहम् ॥१०१
কতি বারাণি জাতোহসি ত্বং পুত্রো মম রক্ষক । পূর্ব্বং পুত্রস্ত্বদীয়োহস্মি অধুনা বিবুধোহস্ম্যহম্ ।। ১০১
यास्यामि वैष्णवं धाम व्राह्मणस्य प्रसादतः । निशाचरोहपि प्राप्तोहयं पश्य देहं चतुर्भुजम् ॥१०२
যাস্যামি বৈষ্ণবং ধাম ব্রাহ্মণস্য প্রসাদতঃ । নিশাচরোহপি প্রাপ্তোহয়ং পশ্য দেহং চতুর্ভুজম্ ।। ১০২
एकादशस्य माहात्म्याद्याति स्वर्गं समं जनैः । विप्रादन्मात्तमध्यायमधीष्व त्वं जपानिशम् ॥१०३
একাদশস্য মাহাত্ম্যাদ্যাতি স্বর্গং সমং জনৈঃ । বিপ্রাদন্মাত্তমধ্যায়মধীষ্ব ত্বং জপানিশম্ ।। ১০৩
भविष्यति न सन्देहस्तवापि गतिरीदृशी । तात तस्मात् सतां सङ्गं दुर्लभं सर्वथा जनैः ॥१०४
ভবিষ্যতি ন সন্দেহস্তবাপি গতিরীদৃশী । তাত তস্মাৎ সতাং সঙ্গং দুর্লভং সর্ব্বথা জনৈঃ ।। ১০৪
सोहप्यद्य ते समुत्पन्नो ह्यात्मनः साधयेप्सितम् । किं धनैर्भोगदानैर्वा किं यज्ञैस्तपसा नु किम् ॥१०५
সোহপ্যদ্য তে সমুৎপন্নো হ্যাত্মনঃ সাধয়েপ্সিতম্ । কিং ধনৈর্ভোগদানৈর্বা কিং যজ্ঞৈস্তপসা নু কিম্ ।। ১০৫
किं पूर्तैर्वा परं श्रेयो विश्वरूपस्य पाठतः । तद्विष्णोः परमं रूपमध्यायस्य श्रुतेन च ॥१०६
কিং পূর্ত্তৈর্বা পরং শ্রেয়ো বিশ্বরূপস্য পাঠতঃ । তদ্বিষ্ণোঃ পরমং রূপমধ্যায়স্য শ্রুতেন চ ।। ১০৬
यत्पूर्णानन्दसन्दोह-कृष्णव्रह्मास्यनिर्गतम् । कुरुक्षेत्रेहर्ज्जुने मित्रे तत्कैवल्यरसायनम् ॥१०७
যৎপূর্ণানন্দসন্দোহ-কৃষ্ণব্রহ্মাস্যনির্গতম্ । কুরুক্ষেত্রেহর্জ্জুনে মিত্রে তৎকৈবল্যরসায়নম্ ।। ১০৭
नृणाञ्च भवभीतानामाध्यिव्याधिभयापहम् । अनेकजन्मदुःखघ्नं नान्यत्पश्यामि तत्स्मर ॥१०८
নৃণাঞ্চ ভবভীতানামাধ্যিব্যাধিভয়াপহম্ । অনেকজন্মদুঃখঘ্নং নান্যৎপশ্যামি তৎস্মর ।। ১০৮
महादेव उवाच ।
इत्युक्त्वा सह तैः सर्वैर्ययौ विष्णोः परं पदम् । तमध्यायं ततो वप्राद्ग्रामपालः पपाठ सः । तावुभौ तस्य माहात्म्याज्जग्मतिर्वैष्णवं पदम् ॥१०९
মহাদেব উবাচ ।
ইত্যুক্ত্বা সহ তৈঃ সর্ব্বৈর্যযৌ বিষ্ণোঃ পরং পদম্ । তমধ্যায়ং ততো বপ্রাদ্গ্রামপালঃ পপাঠ সঃ । তাবুভৌ তস্য মাহাত্ম্যাজ্জগ্মতির্বৈষ্ণবং পদম্ ।। ১০৯
इत्येकादशमाहात्म्य-कथा तुभ्यं निरूपिता । यस्याः श्रवमात्रेण महापातकसङ्वक्षयः ॥११०
ইত্যেকাদশমাহাত্ম্য-কথা তুভ্যং নিরূপিতা । যস্যাঃ শ্রবমাত্রেণ মহাপাতকসঙ্বক্ষয়ঃ ।। ১১০
इति श्रीपाद्मे उत्तरखण्डे गीतामाहात्म्ये एकादशाध्यायमाहात्म्यं नाम पञ्चाशीत्यधिकशततमोहध्यायः ॥१८५॥
ইতি শ্রীপাদ্মে উত্তরখণ্ডে গীতামাহাত্ম্যে একাদশাধ্যায়মাহাত্ম্যং নাম পঞ্চাশীত্যধিকশততমোহধ্যায়ঃ ।।১৮৫।।
[পদ্মপুরাণ, উত্তর খণ্ড, ১৮৫ অধ্যায়]
_________________________________________1. "Padmapuran, Uttarkhanda (Bengali)" by Veda Vyasa, 1915. Translated by Sri Tarakanta Debasharrma, Krishnadas Shastri and Sriramdas Shastri, edited by Pandit Panchanan Tarkaratna. Bangabasi-Electro-machine edition. Published & printed by Sri Natabar Chakraborty for Bangabasi Karyalay, 38/2 Bhabanicaran Datta Street, Kolkata. First Nababharat Edition, 2013 (with identical page layout). Nababharat Publishers, 72 D, Mahatma Gandhi Road, Kolkata-700009. 1062p.
2. "Padma Puranam, Uttar Khandam & Kriyayogasarkhandam (Sanskrit)" by Veda Vyasa, 1946. Gurumadal Series No.XVIII, Part V. Published by Sri Mansukhray More, Clive Row, Kolkata-1. Printed by Sri Abadhkishore Singha, Gopal Printing Works, 87 A, Raja Dinendra Street, Kolkata-6. Cover & Title page printed by The Bengal Printing Works, Kolkata-1.
Bengali Translation
[Digitised by scanning and then by typing mostly in Notepad using Unicode Bengali "Siyam Rupali" font. Sanskrit verses were first typed in unicode bengali script using English to Bengali transliteration tool "Avro Phonetic Keyboard". Then this sanskrit in bengali script is transliterated to sanskrit in devanagari script using online tools of sanscript or ashtangayoga. Some errors during transliteration like ब् व् are corrected manually.]
Uploaded by rk
<Previous--Contents--Next>Uploaded by rk
No comments:
Post a Comment