14) गुणत्रयविभागयोगः महात्म्य
(বাংলা হরফে সংস্কৃত ৪৫'টি শ্লোক)
महादेव उवाच ।
अतःपर प्रवक्ष्यामि भवानि भवमुक्तये । गीताचतुर्दशाध्यायमवधारय सुस्मिते ॥१
মহাদেব উবাচ ।
অতঃপর প্রবক্ষ্যামি ভবানি ভবমুক্তয়ে । গীতাচতুর্দ্দশাধ্যায়মবধারয় সুস্মিতে ।। ১
मेदिन्यां यत् किल स्थुलमस्ति काश्मीरमण्डलम् । राजधानी सरस्वत्या आस्ते चैव मनोहरा ॥२
মেদিন্যাং যৎ কিল স্থুলমস্তি কাশ্মীরমণ্ডলম্ । রাজধানী সরস্বত্যা আস্তে চৈব মনোহরা ।। ২
यामधिष्ठाय वाग्देवी व्रह्मलोकं प्रयच्छति । हंसमारुह्यमानापि सावित्री प्रहतैरपि ॥३
যামধিষ্ঠায় বাগ্দেবী ব্রহ্মলোকং প্রযচ্ছতি । হংসমারুহ্যমানাপি সাবিত্রী প্রহতৈরপি ।। ৩
सरस्वतीपदाम्भोजसेवामाश्रित्य कुङ्कुमैः । यत्र गौरवयन्त्याशा हंसपक्षपुटोद्भवैः ॥४
সরস্বতীপদাম্ভোজসেবামাশ্রিত্য কুঙ্কুমৈঃ । যত্র গৌরবয়ন্ত্যাশা হংসপক্ষপুটোদ্ভবৈঃ ।। ৪
निरन्तरं तया चैव नृणां संस्कृतभाषिणाम् । सुपर्वाणमयी भाषा निमेषेणोपलभ्यते ॥५
নিরন্তরং তয়া চৈব নৃণাং সংস্কৃতভাষিণাম্ । সুপর্ব্বাণময়ী ভাষা নিমেষেণোপলভ্যতে ।। ৫
प्रातर्गृहाङ्गनोद्भूतैर्यत्र कुङ्कुमपांसुलैः । सर्वतोहरुणितच्छायशशाङ्करविमण्डलम् ॥६
প্রাতর্গৃহাঙ্গনোদ্ভূতৈর্যত্র কুঙ্কুমপাংসুলৈঃ । সর্ব্বতোহরুণিতচ্ছায়শশাঙ্করবিমণ্ডলম্ ।। ৬
तत्रासीत्तेजसां राशिः शौर्यवर्मा नरेश्वरः । उद्यदुज्ज्वलवाणौघण्डितारातिमण्डलः ॥७
তত্রাসীত্তেজসাং রাশিঃ শৌর্য্যবর্ম্মা নরেশ্বরঃ । উদ্যদুজ্জ্বলবাণৌঘণ্ডিতারাতিমণ্ডলঃ ।। ৭
अभुच्च सिंहलद्वीपे राजा सिंहपराक्रमः । नाम्ना विक्रमवेतालः कलानामपि शेवधिः ॥८
অভুচ্চ সিংহলদ্বীপে রাজা সিংহপরাক্রমঃ । নাম্না বিক্রমবেতালঃ কলানামপি শেবধিঃ ।। ৮
उभौ परम्परं मैत्रीं वर्द्धयाञ्चक्रतुः क्रमात् । तत्तद्देशसमुत्पन्नैरपूर्वैः प्रचुरोत्करैः ॥९
উভৌ পরম্পরং মৈত্রীং বর্দ্ধয়াঞ্চক্রতুঃ ক্রমাৎ । তত্তদ্দেশসমুৎপন্নৈরপূর্ব্বৈঃ প্রচুরোৎকরৈঃ ।। ৯
एकदा प्रहितं प्रेम्ना प्रभूतं शौर्यवर्मणा । राजा विक्रमवेतालो विलोक्य शुनकीद्वयम् ॥१०
একদা প্রহিতং প্রেম্না প্রভূতং শৌর্য্যবর্ম্মণা । রাজা বিক্রমবেতালো বিলোক্য শুনকীদ্বয়ম্ ।। ১০
मत्तमातङ्गतुरगमणिभूषणचामरम् । प्रेषयामास मित्राय प्रभूनं शौर्यवर्मणे ॥११
মত্তমাতঙ্গতুরগমণিভূষণচামরম্ । প্রেষয়ামাস মিত্রায় প্রভূনং শৌর্য্যবর্ম্মণে ।। ১১
एकदा शिविकारूढ़श्चारुचामरवीजितः । सुवर्णशृङ्खलारूढ़ं वाद्यडिण्डिमडम्वरम् ॥१२
একদা শিবিকারূঢ়শ্চারুচামরবীজিতঃ । সুবর্ণশৃঙ্খলারূঢ়ং বাদ্যডিণ্ডিমডম্বরম্ ।। ১২
शुनीयुगलमादाय मृगयाकौतुकोत्सुकः । राजा जगाम वाह्यालीं समं राजकुमारकैः ॥१३
শুনীযুগলমাদায় মৃগয়াকৌতুকোৎসুকঃ । রাজা জগাম বাহ্যালীং সমং রাজকুমারকৈঃ ।। ১৩
पणवन्धविधानेन समुपेतं शशामिषम् । तत्र राजकुमाराणां महान् कोलाहलोहभवत् ॥१४
পণবন্ধবিধানেন সমুপেতং শশামিষম্ । তত্র রাজকুমারাণাং মহান্ কোলাহলোহভবৎ ।। ১৪
ततः समानवयसा केनचिद्राजनूनुना । वहुमूल्यं पणं कृत्वा राजा चिक्रीड़ कौतुकी ॥१५
ততঃ সমানবয়সা কেনচিদ্রাজনূনুনা । বহুমূল্যং পণং কৃত্বা রাজা চিক্রীড় কৌতুকী ।। ১৫
ततोहवतार्य दोलाया वीरुदावलिगर्भितम् । धावतः शशकस्योच्चैः पृष्ठेहमुञ्चन्नृपः शुनीम् ॥१६
ততোহবতার্য্য দোলায়া বীরুদাবলিগর্ভিতম্ । ধাবতঃ শশকস্যোচ্চৈঃ পৃষ্ঠেহমুঞ্চন্নৃপঃ শুনীম্ ।। ১৬
मुमोच राजपुत्रोहपि प्रेमपात्रं महीभुजः । विरराम शुनीमुच्चैः सङ्कीर्त्त्य वीरुदावलीम् ॥१७
মুমোচ রাজপুত্রোহপি প্রেমপাত্রং মহীভুজঃ । বিররাম শুনীমুচ্চৈঃ সঙ্কীর্ত্ত্য বীরুদাবলীম্ ।। ১৭
अलक्ष्यमाणवेगेहस्मिन् शुनीयुगलके भृशम् । धावत्युत्थितमेवासीत् पश्यतां सर्वभूतभृताम् ॥१८
অলক্ষ্যমাণবেগেহস্মিন্ শুনীযুগলকে ভৃশম্ । ধাবত্যুত্থিতমেবাসীৎ পশ্যতাং সর্ব্বভূতভৃতাম্ ।। ১৮
पपात गर्ते महति शशकोहतिश्रमादसौ । पतितोहपि शुनीवश्यो नाभवच्छशशावकः ॥१९
পপাত গর্ত্তে মহতি শশকোহতিশ্রমাদসৌ । পতিতোহপি শুনীবশ্যো নাভবচ্ছশশাবকঃ ।। ১৯
ततः शनैः समुत्थाय धावन्नाक्रम्य रोषतः । जगृहे राजशून्यासौ शशकः फेनमुद्वमन् ॥२०
ততঃ শনৈঃ সমুত্থায় ধাবন্নাক্রম্য রোষতঃ । জগৃহে রাজশূন্যাসৌ শশকঃ ফেনমুদ্বমন্ ।। ২০
ततः कथञ्चिदुत्प्लुत्य गच्छन् विस्खलयञ्छशः । राजपुत्रशुनक्यासौ गृहीतः कन्धरातटे ॥२१
ততঃ কথঞ্চিদুৎপ্লুত্য গচ্ছন্ বিস্খলয়ঞ্ছশঃ । রাজপুত্রশুনক্যাসৌ গৃহীতঃ কন্ধরাতটে ।। ২১
जितमस्माभिरत्यर्थमिति सञ्जल्पतां नृणाम् । कोलाहले शङ्किताया शुन्या निर्गतवान्मुखात् ॥२२
জিতমস্মাভিরত্যর্থমিতি সঞ্জল্পতাং নৃণাম্ । কোলাহলে শঙ্কিতায়া শুন্যা নির্গতবান্মুখাৎ ।। ২২
ततो दंष्ट्राव्रणश्रेणीक्षरद्रुधिरधारकः । क्वापि मर्मरभूभागे निलीय स्थितवाञ्छशः ॥२३
ততো দংষ্ট্রাব্রণশ্রেণীক্ষরদ্রুধিরধারকঃ । ক্বাপি মর্ম্মরভূভাগে নিলীয় স্থিতবাঞ্ছশঃ ।। ২৩
जिघ्रन्त्या राजशुन्यासौ भूभागं घनरोषया । दृष्टमात्रः परित्रस्तो हस्तमात्रं ततोहगमत् ॥२४
জিঘ্রন্ত্যা রাজশুন্যাসৌ ভূভাগং ঘনরোষয়া । দৃষ্টমাত্রঃ পরিত্রস্তো হস্তমাত্রং ততোহগমৎ ।। ২৪
यत्र कर्पूरकदलीक्रोड़व्याघ्रदरीतलः । चोलीकपोलफलकान् चुम्वन् वाति समीरणः ॥२५
যত্র কর্পূরকদলীক্রোড়ব্যাঘ্রদরীতলঃ । চোলীকপোলফলকান্ চুম্বন্ বাতি সমীরণঃ ।। ২৫
उद्भिन्नकेतकीकोशरजोमुकुलितेक्षणः । विश्रव्धा हरिणा यत्र छायां तां परितन्वतः ॥२६
উদ্ভিন্নকেতকীকোশরজোমুকুলিতেক্ষণঃ । বিশ্রব্ধা হরিণা যত্র ছায়াং তাং পরিতন্বতঃ ।। ২৬
नारिकेलफलैर्यत्र स्वयं निपतितैरधः । अपिचूतफलैस्तृप्ताः पक्कैः शाखामृगा अपि ॥२७
নারিকেলফলৈর্যত্র স্বয়ং নিপতিতৈরধঃ । অপিচূতফলৈস্তৃপ্তাঃ পক্কৈঃ শাখামৃগা অপি ।। ২৭
अपि केशरिणो यत्र खेलन्ति कलभैः समम् । फणिनः केकिवर्हेषु निर्विशङ्कं विशन्ति च ॥२८
অপি কেশরিণো যত্র খেলন্তি কলভৈঃ সমম্ । ফণিনঃ কেকিবর্হেষু নির্বিশঙ্কং বিশন্তি চ ।। ২৮
यत्राश्रमान्तरे विप्रो वत्सनामा जितेन्द्रियः । शान्तश्चतुर्दशाध्यायं जपन्नास्ते निरन्तरम् ॥२९
যত্রাশ্রমান্তরে বিপ্রো বৎসনামা জিতেন্দ্রিয়ঃ । শান্তশ্চতুর্দ্দশাধ্যায়ং জপন্নাস্তে নিরন্তরম্ ।। ২৯
तत्र तच्छिष्यपादाव्जप्रक्षालनजलैः कृते । कर्दमे न्यपतद्गत्वा जीवशेषो मुहुःश्वसन् ॥३०
তত্র তচ্ছিষ্যপাদাব্জপ্রক্ষালনজলৈঃ কৃতে । কর্দ্দমে ন্যপতদ্গত্বা জীবশেষো মুহুঃশ্বসন্ ।। ৩০
ततः कर्दमसंस्पर्शमात्रनिस्तीर्णसंसृतिः । दिव्यं विमानमारुह्य निर्ययौ शशको दिवम् ॥३१
ততঃ কর্দ্দমসংস্পর্শমাত্রনিস্তীর্ণসংসৃতিঃ । দিব্যং বিমানমারুহ্য নির্যযৌ শশকো দিবম্ ।। ৩১
ततः शुन्यपि लिप्ताङ्गी स्तोकैः कर्दमविन्दुभिः । क्षुत्पिपासार्तिरहिता शुनीरूपं विहाय सा ॥३२
ততঃ শুন্যপি লিপ্তাঙ্গী স্তোকৈঃ কর্দ্দমবিন্দুভিঃ । ক্ষুৎপিপাসার্ত্তিরহিতা শুনীরূপং বিহায় সা ।। ৩২
ततो दिव्याङ्गनारम्यं गन्धर्वैरुपशोभितम् । दिव्यं विमानमारुह्य शुन्यपि त्रिदिवं ययौ ॥३३
ততো দিব্যাঙ্গনারম্যং গন্ধর্ব্বৈরুপশোভিতম্ । দিব্যং বিমানমারুহ্য শুন্যপি ত্রিদিবং যযৌ ।। ৩৩
ततो जहास मेधावी शिष्यो नाम्ना स्वकन्धरः । विचार्य विस्मितः पूर्वजन्मवैरस्य कारणम् ॥३४
ততো জহাস মেধাবী শিষ্যো নাম্না স্বকন্ধরঃ । বিচার্য্য বিস্মিতঃ পূর্ব্বজন্মবৈরস্য কারণম্ ।। ৩৪
राजापि पर्यपृच्छत्तं विस्मयस्मेरलोचनः । प्रणम्य परया भक्त्या विनयैकपयोनिधिः ॥३५
রাজাপি পর্য্যপৃচ্ছত্তং বিস্ময়স্মেরলোচনঃ । প্রণম্য পরয়া ভক্ত্যা বিনয়ৈকপয়োনিধিঃ ।। ৩৫
कथां कथय मे विप्र हीनयोनिनिषेवितौ । अज्ञौ यौ जग्मतुः स्वर्गे शुनीशशकशावकौ ॥३६
কথাং কথয় মে বিপ্র হীনযোনিনিষেবিতৌ । অজ্ঞৌ যৌ জগ্মতুঃ স্বর্গে শুনীশশকশাবকৌ ।। ৩৬
शिष्य उवाच ।
वत्सनामा द्विजन्मास्ते वनेहमुष्मिन् जितेन्द्रियः । चतुर्दशन्तु हध्यायं गीतानां सर्वदा जपन् ॥३७
শিষ্য উবাচ ।
বৎসনামা দ্বিজন্মাস্তে বনেহমুষ্মিন্ জিতেন্দ্রিয়ঃ । চতুর্দ্দশন্তু হধ্যায়ং গীতানাং সর্ব্বদা জপন্ ।। ৩৭
शिष्योहहं तस्य भूपाल व्रह्मविद्याविशारदः । चतुर्दशन्तु त्वध्यायं जपामि प्रत्यहं नृप ॥३८
শিষ্যোহহং তস্য ভূপাল ব্রহ্মবিদ্যাবিশারদঃ । চতুর্দ্দশন্তু ত্বধ্যায়ং জপামি প্রত্যহং নৃপ ।। ৩৮
मदीयचरणाम्भोजप्रक्षालनजले लुठन् । शशस्त्रिदिवमापन्नः शुनक्या सह भूपते ॥३९
মদীয়চরণাম্ভোজপ্রক্ষালনজলে লুঠন্ । শশস্ত্রিদিবমাপন্নঃ শুনক্যা সহ ভূপতে ।। ৩৯
राजोवाच ।
हेतुना केन कथय हसितञ्च द्विजोत्तम । अतः किमपि साकूतं मन्यमानेन सादरम् ॥४०
রাজোবাচ ।
হেতুনা কেন কথয় হসিতঞ্চ দ্বিজোত্তম । অতঃ কিমপি সাকূতং মন্যমানেন সাদরম্ ।। ৪০
शिष्य उवाच ।
महाराष्ट्रेति नगरं नाम्ना प्रत्युदकं महत् । तत्रासीद्व्राह्मणो नाम्ना केशवः कितवाग्रणीः ॥४१
শিষ্য উবাচ ।
মহারাষ্ট্রেতি নগরং নাম্না প্রত্যুদকং মহৎ । তত্রাসীদ্ব্রাহ্মণো নাম্না কেশবঃ কিতবাগ্রণীঃ ।। ৪১
विलोभनाभवत्तस्य जाया स्वैरविहारिणी । तेन सा हन्यते क्रोधाद्वैरं सञ्चिन्त्य जन्मनः ॥४२
বিলোভনাভবত্তস্য জায়া স্বৈরবিহারিণী । তেন সা হন্যতে ক্রোধাদ্বৈরং সঞ্চিন্ত্য জন্মনঃ ।। ৪২
ततः स्त्रीवधपापेन शशको जायते द्विजः । किल्विषाच्छुनकी सापि जाता वञ्चनजन्मनः ॥४३
ততঃ স্ত্রীবধপাপেন শশকো জায়তে দ্বিজঃ । কিল্বিষাচ্ছুনকী সাপি জাতা বঞ্চনজন্মনঃ ।। ৪৩
पूर्वेण जन्मनाभ्यस्तं वैरं विस्मरतो न हि । आसेदिवद्भ्यां वहुधा योन्यन्तरमपि क्वचित् ॥४४
পূর্ব্বেণ জন্মনাভ্যস্তং বৈরং বিস্মরতো ন হি । আসেদিবদ্ভ্যাং বহুধা যোন্যন্তরমপি ক্বচিৎ ।। ৪৪
इत्याकलय्य सकलं भुपालनः श्रद्धयान्वितः । गीतामभ्यस्य सकलामवाप परमां गतिम् ॥४५
ইত্যাকলয্য সকলং ভুপালনঃ শ্রদ্ধয়ান্বিতঃ । গীতামভ্যস্য সকলামবাপ পরমাং গতিম্ ।। ৪৫
इति श्रीपाद्मे उत्तरखण्डे गीतामाहात्म्ये चतुर्दशाध्यायमाहात्म्यं नामाष्टाशीत्यधिकशततमोहध्यायः ॥१८८॥
ইতি শ্রীপাদ্মে উত্তরখণ্ডে গীতামাহাত্ম্যে চতুর্দ্দশাধ্যায়মাহাত্ম্যং নামাষ্টাশীত্যধিকশততমোহধ্যায়ঃ ।।১৮৮।।
अतःपर प्रवक्ष्यामि भवानि भवमुक्तये । गीताचतुर्दशाध्यायमवधारय सुस्मिते ॥१
মহাদেব উবাচ ।
অতঃপর প্রবক্ষ্যামি ভবানি ভবমুক্তয়ে । গীতাচতুর্দ্দশাধ্যায়মবধারয় সুস্মিতে ।। ১
मेदिन्यां यत् किल स्थुलमस्ति काश्मीरमण्डलम् । राजधानी सरस्वत्या आस्ते चैव मनोहरा ॥२
মেদিন্যাং যৎ কিল স্থুলমস্তি কাশ্মীরমণ্ডলম্ । রাজধানী সরস্বত্যা আস্তে চৈব মনোহরা ।। ২
यामधिष्ठाय वाग्देवी व्रह्मलोकं प्रयच्छति । हंसमारुह्यमानापि सावित्री प्रहतैरपि ॥३
যামধিষ্ঠায় বাগ্দেবী ব্রহ্মলোকং প্রযচ্ছতি । হংসমারুহ্যমানাপি সাবিত্রী প্রহতৈরপি ।। ৩
सरस्वतीपदाम्भोजसेवामाश्रित्य कुङ्कुमैः । यत्र गौरवयन्त्याशा हंसपक्षपुटोद्भवैः ॥४
সরস্বতীপদাম্ভোজসেবামাশ্রিত্য কুঙ্কুমৈঃ । যত্র গৌরবয়ন্ত্যাশা হংসপক্ষপুটোদ্ভবৈঃ ।। ৪
निरन्तरं तया चैव नृणां संस्कृतभाषिणाम् । सुपर्वाणमयी भाषा निमेषेणोपलभ्यते ॥५
নিরন্তরং তয়া চৈব নৃণাং সংস্কৃতভাষিণাম্ । সুপর্ব্বাণময়ী ভাষা নিমেষেণোপলভ্যতে ।। ৫
प्रातर्गृहाङ्गनोद्भूतैर्यत्र कुङ्कुमपांसुलैः । सर्वतोहरुणितच्छायशशाङ्करविमण्डलम् ॥६
প্রাতর্গৃহাঙ্গনোদ্ভূতৈর্যত্র কুঙ্কুমপাংসুলৈঃ । সর্ব্বতোহরুণিতচ্ছায়শশাঙ্করবিমণ্ডলম্ ।। ৬
तत्रासीत्तेजसां राशिः शौर्यवर्मा नरेश्वरः । उद्यदुज्ज्वलवाणौघण्डितारातिमण्डलः ॥७
তত্রাসীত্তেজসাং রাশিঃ শৌর্য্যবর্ম্মা নরেশ্বরঃ । উদ্যদুজ্জ্বলবাণৌঘণ্ডিতারাতিমণ্ডলঃ ।। ৭
अभुच्च सिंहलद्वीपे राजा सिंहपराक्रमः । नाम्ना विक्रमवेतालः कलानामपि शेवधिः ॥८
অভুচ্চ সিংহলদ্বীপে রাজা সিংহপরাক্রমঃ । নাম্না বিক্রমবেতালঃ কলানামপি শেবধিঃ ।। ৮
उभौ परम्परं मैत्रीं वर्द्धयाञ्चक्रतुः क्रमात् । तत्तद्देशसमुत्पन्नैरपूर्वैः प्रचुरोत्करैः ॥९
উভৌ পরম্পরং মৈত্রীং বর্দ্ধয়াঞ্চক্রতুঃ ক্রমাৎ । তত্তদ্দেশসমুৎপন্নৈরপূর্ব্বৈঃ প্রচুরোৎকরৈঃ ।। ৯
एकदा प्रहितं प्रेम्ना प्रभूतं शौर्यवर्मणा । राजा विक्रमवेतालो विलोक्य शुनकीद्वयम् ॥१०
একদা প্রহিতং প্রেম্না প্রভূতং শৌর্য্যবর্ম্মণা । রাজা বিক্রমবেতালো বিলোক্য শুনকীদ্বয়ম্ ।। ১০
मत्तमातङ्गतुरगमणिभूषणचामरम् । प्रेषयामास मित्राय प्रभूनं शौर्यवर्मणे ॥११
মত্তমাতঙ্গতুরগমণিভূষণচামরম্ । প্রেষয়ামাস মিত্রায় প্রভূনং শৌর্য্যবর্ম্মণে ।। ১১
एकदा शिविकारूढ़श्चारुचामरवीजितः । सुवर्णशृङ्खलारूढ़ं वाद्यडिण्डिमडम्वरम् ॥१२
একদা শিবিকারূঢ়শ্চারুচামরবীজিতঃ । সুবর্ণশৃঙ্খলারূঢ়ং বাদ্যডিণ্ডিমডম্বরম্ ।। ১২
शुनीयुगलमादाय मृगयाकौतुकोत्सुकः । राजा जगाम वाह्यालीं समं राजकुमारकैः ॥१३
শুনীযুগলমাদায় মৃগয়াকৌতুকোৎসুকঃ । রাজা জগাম বাহ্যালীং সমং রাজকুমারকৈঃ ।। ১৩
पणवन्धविधानेन समुपेतं शशामिषम् । तत्र राजकुमाराणां महान् कोलाहलोहभवत् ॥१४
পণবন্ধবিধানেন সমুপেতং শশামিষম্ । তত্র রাজকুমারাণাং মহান্ কোলাহলোহভবৎ ।। ১৪
ततः समानवयसा केनचिद्राजनूनुना । वहुमूल्यं पणं कृत्वा राजा चिक्रीड़ कौतुकी ॥१५
ততঃ সমানবয়সা কেনচিদ্রাজনূনুনা । বহুমূল্যং পণং কৃত্বা রাজা চিক্রীড় কৌতুকী ।। ১৫
ततोहवतार्य दोलाया वीरुदावलिगर्भितम् । धावतः शशकस्योच्चैः पृष्ठेहमुञ्चन्नृपः शुनीम् ॥१६
ততোহবতার্য্য দোলায়া বীরুদাবলিগর্ভিতম্ । ধাবতঃ শশকস্যোচ্চৈঃ পৃষ্ঠেহমুঞ্চন্নৃপঃ শুনীম্ ।। ১৬
मुमोच राजपुत्रोहपि प्रेमपात्रं महीभुजः । विरराम शुनीमुच्चैः सङ्कीर्त्त्य वीरुदावलीम् ॥१७
মুমোচ রাজপুত্রোহপি প্রেমপাত্রং মহীভুজঃ । বিররাম শুনীমুচ্চৈঃ সঙ্কীর্ত্ত্য বীরুদাবলীম্ ।। ১৭
अलक्ष्यमाणवेगेहस्मिन् शुनीयुगलके भृशम् । धावत्युत्थितमेवासीत् पश्यतां सर्वभूतभृताम् ॥१८
অলক্ষ্যমাণবেগেহস্মিন্ শুনীযুগলকে ভৃশম্ । ধাবত্যুত্থিতমেবাসীৎ পশ্যতাং সর্ব্বভূতভৃতাম্ ।। ১৮
पपात गर्ते महति शशकोहतिश्रमादसौ । पतितोहपि शुनीवश्यो नाभवच्छशशावकः ॥१९
পপাত গর্ত্তে মহতি শশকোহতিশ্রমাদসৌ । পতিতোহপি শুনীবশ্যো নাভবচ্ছশশাবকঃ ।। ১৯
ततः शनैः समुत्थाय धावन्नाक्रम्य रोषतः । जगृहे राजशून्यासौ शशकः फेनमुद्वमन् ॥२०
ততঃ শনৈঃ সমুত্থায় ধাবন্নাক্রম্য রোষতঃ । জগৃহে রাজশূন্যাসৌ শশকঃ ফেনমুদ্বমন্ ।। ২০
ततः कथञ्चिदुत्प्लुत्य गच्छन् विस्खलयञ्छशः । राजपुत्रशुनक्यासौ गृहीतः कन्धरातटे ॥२१
ততঃ কথঞ্চিদুৎপ্লুত্য গচ্ছন্ বিস্খলয়ঞ্ছশঃ । রাজপুত্রশুনক্যাসৌ গৃহীতঃ কন্ধরাতটে ।। ২১
जितमस्माभिरत्यर्थमिति सञ्जल्पतां नृणाम् । कोलाहले शङ्किताया शुन्या निर्गतवान्मुखात् ॥२२
জিতমস্মাভিরত্যর্থমিতি সঞ্জল্পতাং নৃণাম্ । কোলাহলে শঙ্কিতায়া শুন্যা নির্গতবান্মুখাৎ ।। ২২
ततो दंष्ट्राव्रणश्रेणीक्षरद्रुधिरधारकः । क्वापि मर्मरभूभागे निलीय स्थितवाञ्छशः ॥२३
ততো দংষ্ট্রাব্রণশ্রেণীক্ষরদ্রুধিরধারকঃ । ক্বাপি মর্ম্মরভূভাগে নিলীয় স্থিতবাঞ্ছশঃ ।। ২৩
जिघ्रन्त्या राजशुन्यासौ भूभागं घनरोषया । दृष्टमात्रः परित्रस्तो हस्तमात्रं ततोहगमत् ॥२४
জিঘ্রন্ত্যা রাজশুন্যাসৌ ভূভাগং ঘনরোষয়া । দৃষ্টমাত্রঃ পরিত্রস্তো হস্তমাত্রং ততোহগমৎ ।। ২৪
यत्र कर्पूरकदलीक्रोड़व्याघ्रदरीतलः । चोलीकपोलफलकान् चुम्वन् वाति समीरणः ॥२५
যত্র কর্পূরকদলীক্রোড়ব্যাঘ্রদরীতলঃ । চোলীকপোলফলকান্ চুম্বন্ বাতি সমীরণঃ ।। ২৫
उद्भिन्नकेतकीकोशरजोमुकुलितेक्षणः । विश्रव्धा हरिणा यत्र छायां तां परितन्वतः ॥२६
উদ্ভিন্নকেতকীকোশরজোমুকুলিতেক্ষণঃ । বিশ্রব্ধা হরিণা যত্র ছায়াং তাং পরিতন্বতঃ ।। ২৬
नारिकेलफलैर्यत्र स्वयं निपतितैरधः । अपिचूतफलैस्तृप्ताः पक्कैः शाखामृगा अपि ॥२७
নারিকেলফলৈর্যত্র স্বয়ং নিপতিতৈরধঃ । অপিচূতফলৈস্তৃপ্তাঃ পক্কৈঃ শাখামৃগা অপি ।। ২৭
अपि केशरिणो यत्र खेलन्ति कलभैः समम् । फणिनः केकिवर्हेषु निर्विशङ्कं विशन्ति च ॥२८
অপি কেশরিণো যত্র খেলন্তি কলভৈঃ সমম্ । ফণিনঃ কেকিবর্হেষু নির্বিশঙ্কং বিশন্তি চ ।। ২৮
यत्राश्रमान्तरे विप्रो वत्सनामा जितेन्द्रियः । शान्तश्चतुर्दशाध्यायं जपन्नास्ते निरन्तरम् ॥२९
যত্রাশ্রমান্তরে বিপ্রো বৎসনামা জিতেন্দ্রিয়ঃ । শান্তশ্চতুর্দ্দশাধ্যায়ং জপন্নাস্তে নিরন্তরম্ ।। ২৯
तत्र तच्छिष्यपादाव्जप्रक्षालनजलैः कृते । कर्दमे न्यपतद्गत्वा जीवशेषो मुहुःश्वसन् ॥३०
তত্র তচ্ছিষ্যপাদাব্জপ্রক্ষালনজলৈঃ কৃতে । কর্দ্দমে ন্যপতদ্গত্বা জীবশেষো মুহুঃশ্বসন্ ।। ৩০
ततः कर्दमसंस्पर्शमात्रनिस्तीर्णसंसृतिः । दिव्यं विमानमारुह्य निर्ययौ शशको दिवम् ॥३१
ততঃ কর্দ্দমসংস্পর্শমাত্রনিস্তীর্ণসংসৃতিঃ । দিব্যং বিমানমারুহ্য নির্যযৌ শশকো দিবম্ ।। ৩১
ततः शुन्यपि लिप्ताङ्गी स्तोकैः कर्दमविन्दुभिः । क्षुत्पिपासार्तिरहिता शुनीरूपं विहाय सा ॥३२
ততঃ শুন্যপি লিপ্তাঙ্গী স্তোকৈঃ কর্দ্দমবিন্দুভিঃ । ক্ষুৎপিপাসার্ত্তিরহিতা শুনীরূপং বিহায় সা ।। ৩২
ततो दिव्याङ्गनारम्यं गन्धर्वैरुपशोभितम् । दिव्यं विमानमारुह्य शुन्यपि त्रिदिवं ययौ ॥३३
ততো দিব্যাঙ্গনারম্যং গন্ধর্ব্বৈরুপশোভিতম্ । দিব্যং বিমানমারুহ্য শুন্যপি ত্রিদিবং যযৌ ।। ৩৩
ततो जहास मेधावी शिष्यो नाम्ना स्वकन्धरः । विचार्य विस्मितः पूर्वजन्मवैरस्य कारणम् ॥३४
ততো জহাস মেধাবী শিষ্যো নাম্না স্বকন্ধরঃ । বিচার্য্য বিস্মিতঃ পূর্ব্বজন্মবৈরস্য কারণম্ ।। ৩৪
राजापि पर्यपृच्छत्तं विस्मयस्मेरलोचनः । प्रणम्य परया भक्त्या विनयैकपयोनिधिः ॥३५
রাজাপি পর্য্যপৃচ্ছত্তং বিস্ময়স্মেরলোচনঃ । প্রণম্য পরয়া ভক্ত্যা বিনয়ৈকপয়োনিধিঃ ।। ৩৫
कथां कथय मे विप्र हीनयोनिनिषेवितौ । अज्ञौ यौ जग्मतुः स्वर्गे शुनीशशकशावकौ ॥३६
কথাং কথয় মে বিপ্র হীনযোনিনিষেবিতৌ । অজ্ঞৌ যৌ জগ্মতুঃ স্বর্গে শুনীশশকশাবকৌ ।। ৩৬
शिष्य उवाच ।
वत्सनामा द्विजन्मास्ते वनेहमुष्मिन् जितेन्द्रियः । चतुर्दशन्तु हध्यायं गीतानां सर्वदा जपन् ॥३७
শিষ্য উবাচ ।
বৎসনামা দ্বিজন্মাস্তে বনেহমুষ্মিন্ জিতেন্দ্রিয়ঃ । চতুর্দ্দশন্তু হধ্যায়ং গীতানাং সর্ব্বদা জপন্ ।। ৩৭
शिष्योहहं तस्य भूपाल व्रह्मविद्याविशारदः । चतुर्दशन्तु त्वध्यायं जपामि प्रत्यहं नृप ॥३८
শিষ্যোহহং তস্য ভূপাল ব্রহ্মবিদ্যাবিশারদঃ । চতুর্দ্দশন্তু ত্বধ্যায়ং জপামি প্রত্যহং নৃপ ।। ৩৮
मदीयचरणाम्भोजप्रक्षालनजले लुठन् । शशस्त्रिदिवमापन्नः शुनक्या सह भूपते ॥३९
মদীয়চরণাম্ভোজপ্রক্ষালনজলে লুঠন্ । শশস্ত্রিদিবমাপন্নঃ শুনক্যা সহ ভূপতে ।। ৩৯
राजोवाच ।
हेतुना केन कथय हसितञ्च द्विजोत्तम । अतः किमपि साकूतं मन्यमानेन सादरम् ॥४०
রাজোবাচ ।
হেতুনা কেন কথয় হসিতঞ্চ দ্বিজোত্তম । অতঃ কিমপি সাকূতং মন্যমানেন সাদরম্ ।। ৪০
शिष्य उवाच ।
महाराष्ट्रेति नगरं नाम्ना प्रत्युदकं महत् । तत्रासीद्व्राह्मणो नाम्ना केशवः कितवाग्रणीः ॥४१
শিষ্য উবাচ ।
মহারাষ্ট্রেতি নগরং নাম্না প্রত্যুদকং মহৎ । তত্রাসীদ্ব্রাহ্মণো নাম্না কেশবঃ কিতবাগ্রণীঃ ।। ৪১
विलोभनाभवत्तस्य जाया स्वैरविहारिणी । तेन सा हन्यते क्रोधाद्वैरं सञ्चिन्त्य जन्मनः ॥४२
বিলোভনাভবত্তস্য জায়া স্বৈরবিহারিণী । তেন সা হন্যতে ক্রোধাদ্বৈরং সঞ্চিন্ত্য জন্মনঃ ।। ৪২
ततः स्त्रीवधपापेन शशको जायते द्विजः । किल्विषाच्छुनकी सापि जाता वञ्चनजन्मनः ॥४३
ততঃ স্ত্রীবধপাপেন শশকো জায়তে দ্বিজঃ । কিল্বিষাচ্ছুনকী সাপি জাতা বঞ্চনজন্মনঃ ।। ৪৩
पूर्वेण जन्मनाभ्यस्तं वैरं विस्मरतो न हि । आसेदिवद्भ्यां वहुधा योन्यन्तरमपि क्वचित् ॥४४
পূর্ব্বেণ জন্মনাভ্যস্তং বৈরং বিস্মরতো ন হি । আসেদিবদ্ভ্যাং বহুধা যোন্যন্তরমপি ক্বচিৎ ।। ৪৪
इत्याकलय्य सकलं भुपालनः श्रद्धयान्वितः । गीतामभ्यस्य सकलामवाप परमां गतिम् ॥४५
ইত্যাকলয্য সকলং ভুপালনঃ শ্রদ্ধয়ান্বিতঃ । গীতামভ্যস্য সকলামবাপ পরমাং গতিম্ ।। ৪৫
इति श्रीपाद्मे उत्तरखण्डे गीतामाहात्म्ये चतुर्दशाध्यायमाहात्म्यं नामाष्टाशीत्यधिकशततमोहध्यायः ॥१८८॥
ইতি শ্রীপাদ্মে উত্তরখণ্ডে গীতামাহাত্ম্যে চতুর্দ্দশাধ্যায়মাহাত্ম্যং নামাষ্টাশীত্যধিকশততমোহধ্যায়ঃ ।।১৮৮।।
[পদ্মপুরাণ, উত্তর খণ্ড, ১৮৮ অধ্যায়]
_________________________________________1. "Padmapuran, Uttarkhanda (Bengali)" by Veda Vyasa, 1915. Translated by Sri Tarakanta Debasharrma, Krishnadas Shastri and Sriramdas Shastri, edited by Pandit Panchanan Tarkaratna. Bangabasi-Electro-machine edition. Published & printed by Sri Natabar Chakraborty for Bangabasi Karyalay, 38/2 Bhabanicaran Datta Street, Kolkata. First Nababharat Edition, 2013 (with identical page layout). Nababharat Publishers, 72 D, Mahatma Gandhi Road, Kolkata-700009. 1062p.
2. "Padma Puranam, Uttar Khandam & Kriyayogasarkhandam (Sanskrit)" by Veda Vyasa, 1946. Gurumadal Series No.XVIII, Part V. Published by Sri Mansukhray More, Clive Row, Kolkata-1. Printed by Sri Abadhkishore Singha, Gopal Printing Works, 87 A, Raja Dinendra Street, Kolkata-6. Cover & Title page printed by The Bengal Printing Works, Kolkata-1.
Bengali Translation
[Digitised by scanning and then by typing mostly in Notepad using Unicode Bengali "Siyam Rupali" font. Sanskrit verses were first typed in unicode bengali script using English to Bengali transliteration tool "Avro Phonetic Keyboard". Then this sanskrit in bengali script is transliterated to sanskrit in devanagari script using online tools of sanscript or ashtangayoga. Some errors during transliteration like ब् व् are corrected manually.]
Uploaded by rk
No comments:
Post a Comment