6) ध्यानयोगः महात्म्य
(বাংলা হরফে সংস্কৃত ১০২'টি শ্লোক)
श्रीभगवानुवाच ।
षष्ठाध्यायस्य माहात्म्यं प्रवक्ष्यामि वरानने । यदाकर्णयतां नृणां मुक्तिः करतले स्थिता ॥१
শ্রীভগবানুবাচ ।
ষষ্ঠাধ্যায়স্য মাহাত্ম্যং প্রবক্ষ্যামি বরাননে । যদাকর্ণয়তাং নৃণাং মুক্তিঃ করতলে স্থিতা ।। ১
अस्ति गोदावरीतीरे प्रतिष्ठानं पुरं महत् । पिप्पलेशाभिधानोहहुं यत्रास्मि स्मेरलोचने ॥२
অস্তি গোদাবরীতীরে প্রতিষ্ঠানং পুরং মহৎ । পিপ্পলেশাভিধানোহহুং যত্রাস্মি স্মেরলোচনে ।। ২
यत्र गोदावरीतीरशीकरैरेव शीतलैः । हंसाः पक्षपुटैः कीर्णैर्हरन्ति यमिनां श्रमम् ॥३
যত্র গোদাবরীতীরশীকরৈরেব শীতলৈঃ । হংসাঃ পক্ষপুটৈঃ কীর্ণৈর্হরন্তি যমিনাং শ্রমম্ ।। ৩
स्फुरत्पद्मावलीकोशपरागसुरभीकृतम् । श्लाघ्यं गोदावरीतोयं येन ते निर्जरा नराः ॥४
স্ফুরৎপদ্মাবলীকোশপরাগসুরভীকৃতম্ । শ্লাঘ্যং গোদাবরীতোয়ং যেন তে নির্জ্জরা নরাঃ ।। ৪
धिक् सुधामौषधीशस्य विकृत्क्षयविधायिनीम् । महाराष्ट्रवधुकानां मज्जस्तीनां मुनीश्वराः ॥५
ধিক্ সুধামৌষধীশস্য বিকৃৎক্ষয়বিধায়িনীম্ । মহারাষ্ট্রবধুকানাং মজ্জস্তীনাং মুনীশ্বরাঃ ।। ৫
स्पृशन्ति यत्र वक्त्राणि फुल्लपङ्कजशङ्कया । यत्र खेलन्महाराष्ट्राः क्वणत्कङ्कणसुन्दराः ॥६
স্পৃশন্তি যত্র বক্ত্রাণি ফুল্লপঙ্কজশঙ্কয়া । যত্র খেলন্মহারাষ্ট্রাঃ ক্বণৎকঙ্কণসুন্দরাঃ ।। ৬
हरन्ति ध्वनयोहलीनां मनांस्यपि तपस्विनाम् । अत्युच्चसौधशिखरविहारिवनितामुखम् ॥७
হরন্তি ধ্বনয়োহলীনাং মনাংস্যপি তপস্বিনাম্ । অত্যুচ্চসৌধশিখরবিহারিবনিতামুখম্ ।। ৭
पश्यन्ननुदिनं यत्र क्षीयते मृगलाञ्छनः । अत्युच्चसौधवलभीमहामणिमरीचयः ॥८
পশ্যন্ননুদিনং যত্র ক্ষীয়তে মৃগলাঞ্ছনঃ । অত্যুচ্চসৌধবলভীমহামণিমরীচয়ঃ ।। ৮
चुम्व्यन्ते मुनिगन्धर्वैर्दुर्वाचन्दनचञ्चलैः । यस्मिन्नाधूयमानानां पताकानां समीरणैः ॥९
চুম্ব্যন্তে মুনিগন্ধর্ব্বৈর্দুর্বাচন্দনচঞ্চলৈঃ । যস্মিন্নাধূয়মানানাং পতাকানাং সমীরণৈঃ ।। ৯
गतश्रमा रवेर्याने भवन्ति रथवाजिनः । राशीकृतैर्नलयजैरसंख्यातैर्वणिग्गणैः ॥१०
গতশ্রমা রবের্যানে ভবন্তি রথবাজিনঃ । রাশীকৃতৈর্নলয়জৈরসংখ্যাতৈর্বণিগ্গণৈঃ ।। ১০
यष्मिन्नुपलशेषोहसौ लक्ष्यते मलयाचलः । पुञ्जीकृतानि दृश्यन्ते यत्र मुक्ताफलान्यपि ॥११
যষ্মিন্নুপলশেষোহসৌ লক্ষ্যতে মলয়াচলঃ । পুঞ্জীকৃতানি দৃশ্যন্তে যত্র মুক্তাফলান্যপি ।। ১১
नगरीदेवताहास्यस्तवका इव सर्वतः । तत्र ज्ञानश्रुतिर्नाम्ना मेदिनीवल्लभोहभवत् ॥१२
নগরীদেবতাহাস্যস্তবকা ইব সর্ব্বতঃ । তত্র জ্ঞানশ্রুতির্নাম্না মেদিনীবল্লভোহভবৎ ।। ১২
याम्मन्नुद्धरति क्षौणीं शेषोहयं मणिसन्निभाम् । अपि प्रतापमार्तण्डमण्डलीतीव्रतेजसि ॥१३
যাম্মন্নুদ্ধরতি ক্ষৌণীং শেষোহয়ং মণিসন্নিভাম্ । অপি প্রতাপমার্ত্তণ্ডমণ্ডলীতীব্রতেজসি ।। ১৩
नित्यमध्वरधुमेन श्यामलाः कल्पशाखिनः । असाधारणदातृत्वं पश्यन्त इव लज्जया ॥१४
নিত্যমধ্বরধুমেন শ্যামলাঃ কল্পশাখিনঃ । অসাধারণদাতৃত্বং পশ্যন্ত ইব লজ্জয়া ।। ১৪
यदध्वरपुरोडाशचर्वणास्वादलम्पटाः । न तत्यजुः सुपर्वाणः प्रतिष्ठानपुरं मनाक् ॥१५
যদধ্বরপুরোডাশচর্ব্বণাস্বাদলম্পটাঃ । ন তত্যজুঃ সুপর্ব্বাণঃ প্রতিষ্ঠানপুরং মনাক্ ।। ১৫
यस्य दानाम्वुधाराभिः प्रतापज्योत्स्नयानिशम् । मखधुमैश्च सम्पुष्टा ववृषुः समये घनाः ॥१६
যস্য দানাম্বুধারাভিঃ প্রতাপজ্যোৎস্নয়ানিশম্ । মখধুমৈশ্চ সম্পুষ্টা ববৃষুঃ সময়ে ঘনাঃ ।। ১৬
स्वल्पमात्रमपि क्वापि न पदं प्रापुरीतयः । नीतयः प्रसरन्ति स्म यस्मिन् शासति मेदिनीम् ॥१७
স্বল্পমাত্রমপি ক্বাপি ন পদং প্রাপুরীতয়ঃ । নীতয়ঃ প্রসরন্তি স্ম যস্মিন্ শাসতি মেদিনীম্ ।। ১৭
वापीकूपतड़ागानां छद्मना योहनुवासरम् । हृदयस्थानि मेदिन्या निधानानि व्यलोकयत् ॥१८
বাপীকূপতড়াগানাং ছদ্মনা যোহনুবাসরম্ । হৃদয়স্থানি মেদিন্যা নিধানানি ব্যলোকয়ৎ ।। ১৮
पाण्डूराभिः पताकाभिः प्रासादो यस्य राजते । वियद्गङ्गातरङ्गौघैर्हिमाद्रिरिव सानुमान् ॥१९
পাণ্ডূরাভিঃ পতাকাভিঃ প্রাসাদো যস্য রাজতে । বিয়দ্গঙ্গাতরঙ্গৌঘৈর্হিমাদ্রিরিব সানুমান্ ।। ১৯
दानैस्तपोभिर्यहहैश्च प्रजानां पालनेन च । तुष्टाः स्वर्गौर्कसस्तम्मै वरं दातुं समागमन् ॥२०
দানৈস্তপোভির্যহহৈশ্চ প্রজানাং পালনেন চ । তুষ্টাঃ স্বর্গৌর্কসস্তম্মৈ বরং দাতুং সমাগমন্ ।। ২০
ततोहन्तरिक्षमार्गेण धुन्वानाः पक्षसंहतीः । मृणालधवला देवि देवहंसा विनिर्गताः ॥२१
ততোহন্তরিক্ষমার্গেণ ধুন্বানাঃ পক্ষসংহতীঃ । মৃণালধবলা দেবি দেবহংসা বিনির্গতাঃ ।। ২১
त्वरया गच्छतां तेषामन्योन्यं तत्र भाषिणाम् । भद्राश्वप्रमुखा द्वित्राः पुरस्तान्निर्ययुर्जवात् ॥२२
ত্বরয়া গচ্ছতাং তেষামন্যোন্যং তত্র ভাষিণাম্ । ভদ্রাশ্বপ্রমুখা দ্বিত্রাঃ পুরস্তান্নির্যযুর্জবাৎ ।। ২২
सर्वैर्निलद्भिरूचुस्ते पुरस्ताद्गच्छतो जवात् । कथं वेगेन निर्याता भवन्तः पुरतः स्थिताः ॥२३
সর্ব্বৈর্নিলদ্ভিরূচুস্তে পুরস্তাদ্গচ্ছতো জবাৎ । কথং বেগেন নির্যাতা ভবন্তঃ পুরতঃ স্থিতাঃ ।। ২৩
सर्वैर्मिलित्वा गन्तव्यमस्मिन्नध्वनि दुर्गमे । प्रकाशमानं पुरतस्तेजःपुञ्जं न पश्यथ ॥२४
সর্ব্বৈর্মিলিত্বা গন্তব্যমস্মিন্নধ্বনি দুর্গমে । প্রকাশমানং পুরতস্তেজঃপুঞ্জং ন পশ্যথ ।। ২৪
ज्ञानश्रुतेर्महीभत्तुः पुण्यमुर्तेरतिस्फुटम् । निशम्येति वचः सम्यक् पाश्चात्यानां पुरः स्थिताः ॥२५
জ্ঞানশ্রুতের্মহীভত্তুঃ পুণ্যমুর্ত্তেরতিস্ফুটম্ । নিশম্যেতি বচঃ সম্যক্ পাশ্চাত্যানাং পুরঃ স্থিতাঃ ।। ২৫
हंसा हसित्वा सावज्ञमूचुर्वचनमुच्चकैः । रैक्याभिधस्य दुर्द्धर्षतेजसो व्रह्मवादिनः ॥२६
হংসা হসিত্বা সাবজ্ঞমূচুর্ব্বচনমুচ্চকৈঃ । রৈক্যাভিধস্য দুর্দ্ধর্ষতেজসো ব্রহ্মবাদিনঃ ।। ২৬
किन्नुज्ञानश्रुतेरस्य राज्ञस्तीव्रतरं महः । इति शुश्राव हंसानां गिरो ज्ञानश्रुतिर्नृपः ॥२७
কিন্নুজ্ঞানশ্রুতেরস্য রাজ্ঞস্তীব্রতরং মহঃ । ইতি শুশ্রাব হংসানাং গিরো জ্ঞানশ্রুতির্নৃপঃ ।। ২৭
अत्युच्चसौधभवनमारुह्य च सुखं स्थितः । ततः सारथिमाहूय भूपालो विस्मयान्वितः ॥२८
অত্যুচ্চসৌধভবনমারুহ্য চ সুখং স্থিতঃ । ততঃ সারথিমাহূয় ভূপালো বিস্ময়ান্বিতঃ ।। ২৮
सन्दिदेश महात्मासौ रैक्य आनीयतामिति । ततोहवधार्य भूपाल-वचः पीयुषगर्भितम् ॥२९
সন্দিদেশ মহাত্মাসৌ রৈক্য আনীয়তামিতি । ততোহবধার্য্য ভূপাল-বচঃ পীযুষগর্ভিতম্ ।। ২৯
निर्जगाम महो नाम्ना सारथिः प्रथयन्मुदम् । यत्र वाराणसीनाम नगरी मुक्तिदायिनी ॥३०
নির্জগাম মহো নাম্না সারথিঃ প্রথয়ন্মুদম্ । যত্র বারাণসীনাম নগরী মুক্তিদায়িনী ।। ৩০
यत्र विश्वेश्वरो नाम ह्युपदेष्टा जगत्पतिः । ततो गयाभिदे क्षेत्रे यत्र देवो गदाधरः ॥३१
যত্র বিশ্বেশ্বরো নাম হ্যুপদেষ্টা জগৎপতিঃ । ততো গয়াভিদে ক্ষেত্রে যত্র দেবো গদাধরঃ ।। ৩১
उद्धर्तुमखिलान् लोकान् वसत्युत्फुल्ललोचनः । ततो गौरीगुरोः पार्श्व सर्वैस्तीर्थैरनेकधा ॥३२
উদ্ধর্ত্তুমখিলান্ লোকান্ বসত্যুৎফুল্ললোচনঃ । ততো গৌরীগুরোঃ পার্শ্ব সর্ব্বৈস্তীর্থৈরনেকধা ।। ৩২
पर्यटन् गतवान् यत्र केदारः पापदारणः । यमालोक्य सकृन्मर्त्त्याः मुक्ताः स्युर्नात्र संशयः ॥३३
পর্য্যটন্ গতবান্ যত্র কেদারঃ পাপদারণঃ । যমালোক্য সকৃন্মর্ত্ত্যাঃ মুক্তাঃ স্যুর্নাত্র সংশয়ঃ ।। ৩৩
महापापविनिर्म्मुक्ता भुक्त्वा भोगान् यथेप्सितान् । ततो गौड़ेषु निर्यातो यत्रास्ते पुरुषोत्तमः ॥३४
মহাপাপবিনির্ম্মুক্তা ভুক্ত্বা ভোগান্ যথেপ্সিতান্ । ততো গৌড়েষু নির্যাতো যত্রাস্তে পুরুষোত্তমঃ ।। ৩৪
यस्यावलोकनादेव नराः स्वर्लोकगामिनः । ततो द्वारावतीं प्रागान्नगरीं मुक्तिदायिनीम् ॥३५
যস্যাবলোকনাদেব নরাঃ স্বর্লোকগামিনঃ । ততো দ্বারাবতীং প্রাগান্নগরীং মুক্তিদায়িনীম্ ।। ৩৫
यत्रास्ते गोमतीतीरे रुक्सिणीवल्लभो हरिः । स्नाता च गोमतीतीर्थे पञ्चकृष्णान् विलोक्य च ॥३६
যত্রাস্তে গোমতীতীরে রুক্সিণীবল্লভো হরিঃ । স্নাতা চ গোমতীতীর্থে পঞ্চকৃষ্ণান্ বিলোক্য চ ।। ৩৬
मर्त्यो मुक्तिमवाप्नोति भुक्त्वा भोगान् यथेप्सितान् । ततः समुद्रमासाद्य सोमनाथं विलोक्य च ॥३७
মর্ত্ত্যো মুক্তিমবাপ্নোতি ভুক্ত্বা ভোগান্ যথেপ্সিতান্ । ততঃ সমুদ্রমাসাদ্য সোমনাথং বিলোক্য চ ।। ৩৭
भुक्तिमुक्तिप्रदं देवं ततो निरगमत् सुधीः । अवन्तिकां पुरीं प्राप्तो भुक्तिमुक्तिप्रदायिनीम् । यत्रोमया सुखं क्रिड़न् महाकालोहस्ति शङ्करः ॥३८
ভুক্তিমুক্তিপ্রদং দেবং ততো নিরগমৎ সুধীঃ । অবন্তিকাং পুরীং প্রাপ্তো ভুক্তিমুক্তিপ্রদায়িনীম্ । যত্রোময়া সুখং ক্রিড়ন্ মহাকালোহস্তি শঙ্করঃ ।। ৩৮
अथोङ्कारं समासाद्य शर्मदं नर्मदातटे । भुक्तिमुक्तिप्रदातारं त्वरया निर्गतस्ततः ॥३९
অথোঙ্কারং সমাসাদ্য শর্ম্মদং নর্ম্মদাতটে । ভুক্তিমুক্তিপ্রদাতারং ত্বরয়া নির্গতস্ততঃ ।। ৩৯
अश्वमेधकरं नाम्ना नगरं पर्यटंश्ततः । यत्र शार्ङ्गधरः साक्षादास्ते लक्षीपतिः स्वयम् ॥४०
অশ্বমেধকরং নাম্না নগরং পর্য্যটংশ্ততঃ । যত্র শার্ঙ্গধরঃ সাক্ষাদাস্তে লক্ষীপতিঃ স্বয়ম্ ।। ৪০
ततो विष्णुगयां प्राप्तः कुण्डलोद्धारसंज्ञितम् । यत्र स्नात्वा च पीत्वा च मुच्यते वन्धनान्नरः ॥४१
ততো বিষ্ণুগয়াং প্রাপ্তঃ কুণ্ডলোদ্ধারসংজ্ঞিতম্ । যত্র স্নাত্বা চ পীত্বা চ মুচ্যতে বন্ধনান্নরঃ ।। ৪১
ततः कोह्लापुरं नाम गतो रुद्रगयां प्रति । आस्ते भगवती यत्र लक्ष्मीर्भक्तिप्रदायिनी ॥४२
ততঃ কোহ্লাপুরং নাম গতো রুদ্রগয়াং প্রতি । আস্তে ভগবতী যত্র লক্ষ্মীর্ভক্তিপ্রদায়িনী ।। ৪২
पञ्चनद्यां नरः स्नात्वा महालक्षीं विलोक्य च । भुक्त्वा भोगान् यथाकामं भक्तिञ्च प्रतिपद्यते ॥४३
পঞ্চনদ্যাং নরঃ স্নাত্বা মহালক্ষীং বিলোক্য চ । ভুক্ত্বা ভোগান্ যথাকামং ভক্তিঞ্চ প্রতিপদ্যতে ।। ৪৩
ततोहमलगिरिं नाम नगरीं प्रतिपद्य च । नन्दिकेश्वरमारुह्य सोमनाथोहस्ति यत्र तु ॥४४
ততোহমলগিরিং নাম নগরীং প্রতিপদ্য চ । নন্দিকেশ্বরমারুহ্য সোমনাথোহস্তি যত্র তু ।। ৪৪
दृष्ट्वा चतुर्भुजं देवं वरदानोद्यतं शिवम् । सोमनाथं नृणां मुक्तिर्भवत्येव न संशयः ॥४५
দৃষ্ট্বা চতুর্ভুজং দেবং বরদানোদ্যতং শিবম্ । সোমনাথং নৃণাং মুক্তির্ভবত্যেব ন সংশয়ঃ ।। ৪৫
तुङ्गभद्रानदीतीरे दृष्ट्वा हरिहरं ततः । युगे युगे भुजा यस्य पतन्त्यवनिमण्डले ॥४६
তুঙ্গভদ্রানদীতীরে দৃষ্ট্বা হরিহরং ততঃ । যুগে যুগে ভুজা যস্য পতন্ত্যবনিমণ্ডলে ।। ৪৬
यद्विलोक्य नराः सर्वे रम्यं हरिहरं वपुः । भुक्त्वा भोगान् यथाकामं मुच्यन्ते वन्धनान्नराः ॥४७
যদ্বিলোক্য নরাঃ সর্ব্বে রম্যং হরিহরং বপুঃ । ভুক্ত্বা ভোগান্ যথাকামং মুচ্যন্তে বন্ধনান্নরাঃ ।। ৪৭
स्वर्गे कल्पशतं स्थित्वा मुक्तसंसारवन्धनाः । ततः स्वामिनमालोक्य लोकानां स्वामिनं विभुम् ॥४८
স্বর্গে কল্পশতং স্থিত্বা মুক্তসংসারবন্ধনাঃ । ততঃ স্বামিনমালোক্য লোকানাং স্বামিনং বিভুম্ ।। ৪৮
यमालोक्य न पश्यन्ति निरयं जातुचन्नराः । स्वर्गे कल्पशतं स्थित्वा मुक्तसंसारवासनाः ॥४९
যমালোক্য ন পশ্যন্তি নিরয়ং জাতুচন্নরাঃ । স্বর্গে কল্পশতং স্থিত্বা মুক্তসংসারবাসনাঃ ।। ৪৯
मुक्तिञ्च प्रतिपद्यन्ते नात्र कार्या विचारणा । ततः श्रीशैलमासाद्य सिद्धगन्धर्वसोवतम् ॥५०
মুক্তিঞ্চ প্রতিপদ্যন্তে নাত্র কার্য্যা বিচারণা । ততঃ শ্রীশৈলমাসাদ্য সিদ্ধগন্ধর্ব্বসোবতম্ ।। ৫০
गिरिजावल्लभो यत्र मल्लिनाथोहभिधानतः । उद्धर्तुमखिलाल्लोकान् संसाराम्भोधिमध्यतः ॥५१
গিরিজাবল্লভো যত্র মল্লিনাথোহভিধানতঃ । উদ্ধর্ত্তুমখিলাল্লোকান্ সংসারাম্ভোধিমধ্যতঃ ।। ৫১
काले काले परं ज्योतिर्यः सन्दर्शयते स्वयम् ॥५२
কালে কালে পরং জ্যোতির্যঃ সন্দর্শয়তে স্বয়ম্ ।। ৫২
अवलोकयतां नृणां यमनुम्मरतामपि । दूरे तिष्ठन्ति सन्त्रस्ता दूरं निरययातनाः ॥५३
অবলোকয়তাং নৃণাং যমনুম্মরতামপি । দূরে তিষ্ঠন্তি সন্ত্রস্তা দূরং নিরয়যাতনাঃ ।। ৫৩
स्वर्गे लोके सुखं भुक्त्वा मुक्तसंसारवन्धनाः । मुक्तिञ्च प्रतिपद्यन्ते मानवा नात्र संशयः ॥५४
स्वर्गे लोके सुखं भुक्त्वा मुक्तसंसारवन्धनाः । मुक्तिञ्च प्रतिपद्यन्ते मानवा नात्र संशयः ॥५४
স্বর্গে লোকে সুখং ভুক্ত্বা মুক্তসংসারবন্ধনাঃ । মুক্তিঞ্চ প্রতিপদ্যন্তে মানবা নাত্র সংশয়ঃ ।। ৫৪
रामोहस्ति सानुजः सार्द्धं जानक्यापि ततो गतः । तत्र स्नात्वा च पीत्वा च मुच्यते नरकाद्ध्रुवम् ॥५५
রামোহস্তি সানুজঃ সার্দ্ধং জানক্যাপি ততো গতঃ । তত্র স্নাত্বা চ পীত্বা চ মুচ্যতে নরকাদ্ধ্রুবম্ ।। ৫৫
कल्पकोटिशतं भुक्त्वा स्वर्गलोकसुखं नराः । मुक्तसंसारवर्त्मानो मुक्तिं यान्ति न संशयः ॥५६
কল্পকোটিশতং ভুক্ত্বা স্বর্গলোকসুখং নরাঃ । মুক্তসংসারবর্ত্মানো মুক্তিং যান্তি ন সংশয়ঃ ।। ৫৬
ततो निवृत्य आयातः पश्यन् भीमरथीतटे । द्विभुजं विष्ठलं देवं भुक्तिमुक्तिप्रदायकम् ॥५७
ততো নিবৃত্য আয়াতঃ পশ্যন্ ভীমরথীতটে । দ্বিভুজং বিষ্ঠলং দেবং ভুক্তিমুক্তিপ্রদায়কম্ ।। ৫৭
यत्र गोदावरीजन्मस्थानं व्रह्मगिरिर्महान् । गौतमालयमासाद्य यत्रास्ते त्र्यम्वको हरः ॥५८
যত্র গোদাবরীজন্মস্থানং ব্রহ্মগিরির্মহান্ । গৌতমালয়মাসাদ্য যত্রাস্তে ত্র্যম্বকো হরঃ ।। ৫৮
अरुणावरुणयोर्मध्ये यत्र गोदावरी नदी । तत्र स्नात्वा च पीत्वा च व्रह्महत्या विलीयते ॥५९
অরুণাবরুণয়োর্মধ্যে যত্র গোদাবরী নদী । তত্র স্নাত্বা চ পীত্বা চ ব্রহ্মহত্যা বিলীয়তে ।। ৫৯
असंख्यतीर्थसम्पन्नं दृष्ट्वा व्रह्मगिरिं नराः । मुक्तिमेव प्रपद्यन्ते मुक्ताः संसारदुःखतः ॥६०
অসংখ্যতীর্থসম্পন্নং দৃষ্ট্বা ব্রহ্মগিরিং নরাঃ । মুক্তিমেব প্রপদ্যন্তে মুক্তাঃ সংসারদুঃখতঃ ।। ৬০
गौतम्युभयतीरस्थ-तीर्थान्वेषणकौतुकी । ततो जगाम सूतस्तु मथुरां पापनाशिनीम् ॥६१
গৌতম্যুভয়তীরস্থ-তীর্থান্বেষণকৌতুকী । ততো জগাম সূতস্তু মথুরাং পাপনাশিনীম্ ।। ৬১
यत्र स्वायम्भुवं देवं भजन्ति सुरमानवाः । आद्यं भगवतः स्थानं महन्मुक्तिप्रदायकम् ॥६२
যত্র স্বায়ম্ভুবং দেবং ভজন্তি সুরমানবাঃ । আদ্যং ভগবতঃ স্থানং মহন্মুক্তিপ্রদায়কম্ ।। ৬২
त्रैलोक्येशजनिस्थानं विख्यातं वेदशास्त्रयोः । नानादेवगणैर्जुष्टं द्विजर्षिगणसेवितम् ॥६३
ত্রৈলোক্যেশজনিস্থানং বিখ্যাতং বেদশাস্ত্রয়োঃ । নানাদেবগণৈর্জুষ্টং দ্বিজর্ষিগণসেবিতম্ ।। ৬৩
कालिन्दीकुलसंशोभि हृद्धचन्द्रप्रभाकृति । सर्वतीर्थनिवासैक-पूर्णमानन्दसुन्दरम् ॥६४
কালিন্দীকুলসংশোভি হৃদ্ধচন্দ্রপ্রভাকৃতি । সর্ব্বতীর্থনিবাসৈক-পূর্ণমানন্দসুন্দরম্ ।। ৬৪
गोवर्द्धनगिरिप्रख्यं पुण्यद्रुमलतावृतम् । द्विषड़्वनं महापुण्यं विश्रान्तिश्रुतिसारभृत् ॥६५
গোবর্দ্ধনগিরিপ্রখ্যং পুণ্যদ্রুমলতাবৃতম্ । দ্বিষড়্বনং মহাপুণ্যং বিশ্রান্তিশ্রুতিসারভৃৎ ।। ৬৫
ततः काश्मीरनगरमपश्यत् प्रत्यगुत्तरम् । दृष्ट्वा धर्मधुरं क्षेत्रं कुरुक्षेत्रं समस्तुतः ॥६६
ততঃ কাশ্মীরনগরমপশ্যৎ প্রত্যগুত্তরম্ । দৃষ্ট্বা ধর্ম্মধুরং ক্ষেত্রং কুরুক্ষেত্রং সমস্তুতঃ ।। ৬৬
यत्राभ्रंलिहगेहानां पङक्तयः शङ्खपाण्डूराः । ता जाता धूर्जटे स्पष्ट अट्टहासदशा इव ॥६७
যত্রাভ্রংলিহগেহানাং পঙক্তয়ঃ শঙ্খপাণ্ডূরাঃ । তা জাতা ধূর্জ্জটে স্পষ্ট অট্টহাসদশা ইব ।। ৬৭
भक्तिप्रासादमालानां सुवर्णकलशैर्वृतम् । स्वःसिन्धोः पतितानीव हेमपद्मानि मारुतैः ॥६८
ভক্তিপ্রাসাদমালানাং সুবর্ণকলশৈর্বৃতম্ । স্বঃসিন্ধোঃ পতিতানীব হেমপদ্মানি মারুতৈঃ ।। ৬৮
यत्र प्रासादशिखरे नीलपट्टपताकिकाः । शैवालवलया भान्ति स्वःसिन्धोर्लतिका इव ॥६९
যত্র প্রাসাদশিখরে নীলপট্টপতাকিকাঃ । শৈবালবলয়া ভান্তি স্বঃসিন্ধোর্লতিকা ইব ।। ৬৯
यत्र काश्मीरमाश्रित्य नित्यं वसति भारती । नो चेद्युगपदेवेदं कथं लिखति वाङ्मयम् ॥७०
যত্র কাশ্মীরমাশ্রিত্য নিত্যং বসতি ভারতী । নো চেদ্যুগপদেবেদং কথং লিখতি বাঙ্ময়ম্ ।। ৭০
विश्रामन्त्याः सरस्वत्याश्चिरं यत्र मदालसाः । मृणालचञ्चवो हंसा वाहनानि चरन्त्यमी ॥७१
বিশ্রামন্ত্যাঃ সরস্বত্যাশ্চিরং যত্র মদালসাঃ । মৃণালচঞ্চবো হংসা বাহনানি চরন্ত্যমী ।। ৭১
कलाविशेषं प्रहिता यत्र वोद्धुं विरिञ्चिना । तारा इव विराजन्ते हंसा याताः समन्ततः ॥७२
কলাবিশেষং প্রহিতা যত্র বোদ্ধুং বিরিঞ্চিনা । তারা ইব বিরাজন্তে হংসা যাতাঃ সমন্ততঃ ।। ৭২
स्थलपद्मानि दृश्यन्ते करस्पर्शसुखानि च । शयनाय नितम्विन्या यस्मिन् दानववैरिणा ॥७३
স্থলপদ্মানি দৃশ্যন্তে করস্পর্শসুখানি চ । শয়নায় নিতম্বিন্যা যস্মিন্ দানববৈরিণা ।। ৭৩
उपन्यासैर्द्विजातीनां यत्र न श्रूयते स्फुटम् । मूकोहपि निर्जरो वाचा पदकल्लोलडम्वरः ॥७४
উপন্যাসৈর্দ্বিজাতীনাং যত্র ন শ্রূয়তে স্ফুটম্ । মূকোহপি নির্জ্জরো বাচা পদকল্লোলডম্বরঃ ।। ৭৪
यस्मिन्नध्वरधुमेन व्याप्तं गगनमण्डलम् । अपि च क्षालितं मेघैः कालिमानं न मुञ्चति ॥७५
যস্মিন্নধ্বরধুমেন ব্যাপ্তং গগনমণ্ডলম্ । অপি চ ক্ষালিতং মেঘৈঃ কালিমানং ন মুঞ্চতি ।। ৭৫
गलितायाः सुधायास्तु यत्राध्वरमहार्च्चिषा । लाञ्छितं छद्मना स्थानं दृश्यते तुहिनत्वषि ॥७६
গলিতায়াঃ সুধায়াস্তু যত্রাধ্বরমহার্চ্চিষা । লাঞ্ছিতং ছদ্মনা স্থানং দৃশ্যতে তুহিনত্বষি ।। ৭৬
जन्माभ्यासवशादेव पठन्ति वटवः स्वयम् । यत्रोपाध्यायसान्निध्यमाश्रित्य सकलाः कलाः ॥७७
জন্মাভ্যাসবশাদেব পঠন্তি বটবঃ স্বয়ম্ । যত্রোপাধ্যায়সান্নিধ্যমাশ্রিত্য সকলাঃ কলাঃ ।। ৭৭
यत्र व्राह्मनपत्नीनां कङ्कणध्वनिहुङ्कृतिः । लुम्पत्यनुदिनं भ्राम्यद्भ्रमराणाञ्च गर्जितम् ॥७८
যত্র ব্রাহ্মনপত্নীনাং কঙ্কণধ্বনিহুঙ্কৃতিঃ । লুম্পত্যনুদিনং ভ্রাম্যদ্ভ্রমরাণাঞ্চ গর্জ্জিতম্ ।। ৭৮
यत्र व्राह्मनपत्नीनां कपोलफलकं मुहुः । स्पृशन् समीरणो मन्दं वाति शापभयादिव ॥७९
যত্র ব্রাহ্মনপত্নীনাং কপোলফলকং মুহুঃ । স্পৃশন্ সমীরণো মন্দং বাতি শাপভয়াদিব ।। ৭৯
माणिक्येश्वरनामासौ यत्र शीतांशुशेखरः । वसत्यनुदिनं देवो वरदानाय देहिनाम् ॥८०
মাণিক্যেশ্বরনামাসৌ যত্র শীতাংশুশেখরঃ । বসত্যনুদিনং দেবো বরদানায় দেহিনাম্ ।। ৮০
अर्च्चितो भूपतीन् जित्वा मणिकेशेन चाहृतः । माणिक्येश्वर इत्याख्यां तदा प्रभृति यो दधौ ॥८१
অর্চ্চিতো ভূপতীন্ জিত্বা মণিকেশেন চাহৃতঃ । মাণিক্যেশ্বর ইত্যাখ্যাং তদা প্রভৃতি যো দধৌ ।। ৮১
राजा काश्मीरदेवेश दिग्जयोत्सव कारिणा । असौ सुपूजितो यम्मान्माणिक्यैर्भूरि भूतिभिः ॥८२
রাজা কাশ্মীরদেবেশ দিগ্জয়োৎসব কারিণা । অসৌ সুপূজিতো যম্মান্মাণিক্যৈর্ভূরি ভূতিভিঃ ।। ৮২
संसेवमानन्तद्द्वारि छायां शकटकोपरि । कण्डूयमानमङ्गानि यन्ता रैक्यमपश्यत ॥८३
সংসেবমানন্তদ্দ্বারি ছায়াং শকটকোপরি । কণ্ডূয়মানমঙ্গানি যন্তা রৈক্যমপশ্যত ।। ৮৩
राज्ञापि कथितैस्तैस्तैश्चिह्नैः परिचितं जवात् । प्रणतः सरथी रैक्यं प्रणम्य तमभाषत ॥८४
রাজ্ঞাপি কথিতৈস্তৈস্তৈশ্চিহ্নৈঃ পরিচিতং জবাৎ । প্রণতঃ সরথী রৈক্যং প্রণম্য তমভাষত ।। ৮৪
सारथिरुवाच ।
कस्मिन् व्रह्मन् किन्नामासि स्वच्छन्दोहसि निरन्तरम् । किमर्थमत्र विश्रान्तः किञ्च कर्तुञ्चिकीर्षसि ॥८५
সারথিরুবাচ ।
কস্মিন্ ব্রহ্মন্ কিন্নামাসি স্বচ্ছন্দোহসি নিরন্তরম্ । কিমর্থমত্র বিশ্রান্তঃ কিঞ্চ কর্ত্তুঞ্চিকীর্ষসি ।। ৮৫
क्यं परमानन्दअनिर्भरः । स्मृत्वा सारथिमित्युचे वयं पूर्णमनोरथाः ॥८६
ক্যং পরমানন্দঅনির্ভরঃ । স্মৃত্বা সারথিমিত্যুচে বয়ং পূর্ণমনোরথাঃ ।। ৮৬
परं केनापि वहुना परिचर्याविधायिना । भवितव्यं मनोवृत्तिं जानतास्माकमेव हि ॥८७
পরং কেনাপি বহুনা পরিচর্য্যাবিধায়িনা । ভবিতব্যং মনোবৃত্তিং জানতাস্মাকমেব হি ।। ৮৭
हृदयस्थितमादाय रैक्याभिप्रायमादरात् । शनैर्मिरगमद् यान्ता यत्रास्ते वसुधाधिपः ॥८८
হৃদয়স্থিতমাদায় রৈক্যাভিপ্রায়মাদরাৎ । শনৈর্মিরগমদ্ যান্তা যত্রাস্তে বসুধাধিপঃ ।। ৮৮
ततः प्रणम्य भूपालं यथावृत्तं न्यवेदयत् । वद्धाञ्जलिपुटो हृष्टः सारथिः स्वामिदर्शनात् ॥८९
ততঃ প্রণম্য ভূপালং যথাবৃত্তং ন্যবেদয়ৎ । বদ্ধাঞ্জলিপুটো হৃষ্টঃ সারথিঃ স্বামিদর্শনাৎ ।। ৮৯
ततो निशम्य तद्वाक्यं विस्मयस्मेरलोचनः । श्रद्धालुरभवद्भुपो रैक्यसम्भावनाविधौ ॥९०
ততো নিশম্য তদ্বাক্যং বিস্ময়স্মেরলোচনঃ । শ্রদ্ধালুরভবদ্ভুপো রৈক্যসম্ভাবনাবিধৌ ।। ৯০
आदायाश्वतरीयुग्मयुक्तां शकटिकामगात् । मुक्ताहारदुकुलानि सहस्रञ्च गवां नृपः ॥९१
আদায়াশ্বতরীযুগ্মযুক্তাং শকটিকামগাৎ । মুক্তাহারদুকুলানি সহস্রঞ্চ গবাং নৃপঃ ।। ৯১
गतोहसौ तत्र यत्रास्ते योगी काश्मीरमण्डले । तन्निवेद्य पुरो राजा दण्डवत् पतितो भुवि ॥९२
গতোহসৌ তত্র যত্রাস্তে যোগী কাশ্মীরমণ্ডলে । তন্নিবেদ্য পুরো রাজা দণ্ডবৎ পতিতো ভুবি ।। ৯২
आनम्य परया भक्त्या रैक्यो राज्ञे चूकोहप ह । रेशूद्रमामकं वृत्तं न जानासि दुरीश्वर ॥९३
আনম্য পরয়া ভক্ত্যা রৈক্যো রাজ্ঞে চূকোহপ হ । রেশূদ্রমামকং বৃত্তং ন জানাসি দুরীশ্বর ।। ৯৩
गृहाण शाकटीमेतामुत्थाप्याश्वतरीयुताम् । वस्त्राणि मुक्ताहारांश्च गाश्चदोग्धीरपि स्वयम् ॥९४
গৃহাণ শাকটীমেতামুত্থাপ্যাশ্বতরীযুতাম্ । বস্ত্রাণি মুক্তাহারাংশ্চ গাশ্চদোগ্ধীরপি স্বয়ম্ ।। ৯৪
इत्थमाज्ञातवान् भूपो रैक्यस्य भयमादधे । ततः शापभयाद्राजा तत्पदाम्भोरुहद्वयम् ॥९५
ইত্থমাজ্ঞাতবান্ ভূপো রৈক্যস্য ভয়মাদধে । ততঃ শাপভয়াদ্রাজা তৎপদাম্ভোরুহদ্বয়ম্ ।। ৯৫
गृह्णन् भक्त्या प्रसीदेति व्रह्मन्नित्युचिवान् स्वयम् ॥९६
গৃহ্ণন্ ভক্ত্যা প্রসীদেতি ব্রহ্মন্নিত্যুচিবান্ স্বয়ম্ ।। ৯৬
राजोवाच ।
भगवंस्तव माहात्म्यमेतदत्यद्भुतं कुतः । प्रसन्नीभूय भगवन्नाख्याहि मम तत्त्वतः ॥९७
রাজোবাচ ।
ভগবংস্তব মাহাত্ম্যমেতদত্যদ্ভুতং কুতঃ । প্রসন্নীভূয় ভগবন্নাখ্যাহি মম তত্ত্বতঃ ।। ৯৭
रैक्य उवाच ।
गीतानां षष्ठमध्यायं जपामि प्रत्यहं नृप । तेनैव तेजोराशिर्मे सुराणामपि दुःसहः ॥९८
রৈক্য উবাচ ।
গীতানাং ষষ্ঠমধ্যায়ং জপামি প্রত্যহং নৃপ । তেনৈব তেজোরাশির্মে সুরাণামপি দুঃসহঃ ।। ৯৮
गीतानां षष्ठमध्यायं रैक्यादभ्यस्य यत्नतः । ज्ञानश्रुतिर्महीपालो मुक्तिमाप ततः सुधी ॥९९
গীতানাং ষষ্ঠমধ্যায়ং রৈক্যাদভ্যস্য যত্নতঃ । জ্ঞানশ্রুতির্মহীপালো মুক্তিমাপ ততঃ সুধী ।। ৯৯
रैक्योहपि सुखमालेभे माणिक्येश्वरसम्निधौ । गीतानां षष्ठमध्यायं जपन्मोक्षप्रदायकम् ॥१००
রৈক্যোহপি সুখমালেভে মাণিক্যেশ্বরসম্নিধৌ । গীতানাং ষষ্ঠমধ্যায়ং জপন্মোক্ষপ্রদায়কম্ ।। ১০০
मरालवेषमास्थाय वरदानार्थमागताः । दिवौकसोहपि निर्जग्मुः स्वैरं विस्मयकारिताः ॥१०१
মরালবেষমাস্থায় বরদানার্থমাগতাঃ । দিবৌকসোহপি নির্জ্জগ্মুঃ স্বৈরং বিস্ময়কারিতাঃ ।। ১০১
इममध्यायमप्येकं यो जपेत् सततं नरः । सोहपि तत्पदवीमेति विष्णोरेव न संशयः ॥१०२
ইমমধ্যায়মপ্যেকং যো জপেৎ সততং নরঃ । সোহপি তৎপদবীমেতি বিষ্ণোরেব ন সংশয়ঃ ।। ১০২
इति श्रीपाद्मे उत्तरखण्डे गीतामाहात्म्ये षष्ठाध्याय माहात्म्यं नामाशीत्यधिकशततमोहध्यायः ॥१८०॥
ইতি শ্রীপাদ্মে উত্তরখণ্ডে গীতামাহাত্ম্যে ষষ্ঠাধ্যায় মাহাত্ম্যং নামাশীত্যধিকশততমোহধ্যায়ঃ ।।১৮০।।
षष्ठाध्यायस्य माहात्म्यं प्रवक्ष्यामि वरानने । यदाकर्णयतां नृणां मुक्तिः करतले स्थिता ॥१
শ্রীভগবানুবাচ ।
ষষ্ঠাধ্যায়স্য মাহাত্ম্যং প্রবক্ষ্যামি বরাননে । যদাকর্ণয়তাং নৃণাং মুক্তিঃ করতলে স্থিতা ।। ১
अस्ति गोदावरीतीरे प्रतिष्ठानं पुरं महत् । पिप्पलेशाभिधानोहहुं यत्रास्मि स्मेरलोचने ॥२
অস্তি গোদাবরীতীরে প্রতিষ্ঠানং পুরং মহৎ । পিপ্পলেশাভিধানোহহুং যত্রাস্মি স্মেরলোচনে ।। ২
यत्र गोदावरीतीरशीकरैरेव शीतलैः । हंसाः पक्षपुटैः कीर्णैर्हरन्ति यमिनां श्रमम् ॥३
যত্র গোদাবরীতীরশীকরৈরেব শীতলৈঃ । হংসাঃ পক্ষপুটৈঃ কীর্ণৈর্হরন্তি যমিনাং শ্রমম্ ।। ৩
स्फुरत्पद्मावलीकोशपरागसुरभीकृतम् । श्लाघ्यं गोदावरीतोयं येन ते निर्जरा नराः ॥४
স্ফুরৎপদ্মাবলীকোশপরাগসুরভীকৃতম্ । শ্লাঘ্যং গোদাবরীতোয়ং যেন তে নির্জ্জরা নরাঃ ।। ৪
धिक् सुधामौषधीशस्य विकृत्क्षयविधायिनीम् । महाराष्ट्रवधुकानां मज्जस्तीनां मुनीश्वराः ॥५
ধিক্ সুধামৌষধীশস্য বিকৃৎক্ষয়বিধায়িনীম্ । মহারাষ্ট্রবধুকানাং মজ্জস্তীনাং মুনীশ্বরাঃ ।। ৫
स्पृशन्ति यत्र वक्त्राणि फुल्लपङ्कजशङ्कया । यत्र खेलन्महाराष्ट्राः क्वणत्कङ्कणसुन्दराः ॥६
স্পৃশন্তি যত্র বক্ত্রাণি ফুল্লপঙ্কজশঙ্কয়া । যত্র খেলন্মহারাষ্ট্রাঃ ক্বণৎকঙ্কণসুন্দরাঃ ।। ৬
हरन्ति ध्वनयोहलीनां मनांस्यपि तपस्विनाम् । अत्युच्चसौधशिखरविहारिवनितामुखम् ॥७
হরন্তি ধ্বনয়োহলীনাং মনাংস্যপি তপস্বিনাম্ । অত্যুচ্চসৌধশিখরবিহারিবনিতামুখম্ ।। ৭
पश्यन्ननुदिनं यत्र क्षीयते मृगलाञ्छनः । अत्युच्चसौधवलभीमहामणिमरीचयः ॥८
পশ্যন্ননুদিনং যত্র ক্ষীয়তে মৃগলাঞ্ছনঃ । অত্যুচ্চসৌধবলভীমহামণিমরীচয়ঃ ।। ৮
चुम्व्यन्ते मुनिगन्धर्वैर्दुर्वाचन्दनचञ्चलैः । यस्मिन्नाधूयमानानां पताकानां समीरणैः ॥९
চুম্ব্যন্তে মুনিগন্ধর্ব্বৈর্দুর্বাচন্দনচঞ্চলৈঃ । যস্মিন্নাধূয়মানানাং পতাকানাং সমীরণৈঃ ।। ৯
गतश्रमा रवेर्याने भवन्ति रथवाजिनः । राशीकृतैर्नलयजैरसंख्यातैर्वणिग्गणैः ॥१०
গতশ্রমা রবের্যানে ভবন্তি রথবাজিনঃ । রাশীকৃতৈর্নলয়জৈরসংখ্যাতৈর্বণিগ্গণৈঃ ।। ১০
यष्मिन्नुपलशेषोहसौ लक्ष्यते मलयाचलः । पुञ्जीकृतानि दृश्यन्ते यत्र मुक्ताफलान्यपि ॥११
যষ্মিন্নুপলশেষোহসৌ লক্ষ্যতে মলয়াচলঃ । পুঞ্জীকৃতানি দৃশ্যন্তে যত্র মুক্তাফলান্যপি ।। ১১
नगरीदेवताहास्यस्तवका इव सर्वतः । तत्र ज्ञानश्रुतिर्नाम्ना मेदिनीवल्लभोहभवत् ॥१२
নগরীদেবতাহাস্যস্তবকা ইব সর্ব্বতঃ । তত্র জ্ঞানশ্রুতির্নাম্না মেদিনীবল্লভোহভবৎ ।। ১২
याम्मन्नुद्धरति क्षौणीं शेषोहयं मणिसन्निभाम् । अपि प्रतापमार्तण्डमण्डलीतीव्रतेजसि ॥१३
যাম্মন্নুদ্ধরতি ক্ষৌণীং শেষোহয়ং মণিসন্নিভাম্ । অপি প্রতাপমার্ত্তণ্ডমণ্ডলীতীব্রতেজসি ।। ১৩
नित्यमध्वरधुमेन श्यामलाः कल्पशाखिनः । असाधारणदातृत्वं पश्यन्त इव लज्जया ॥१४
নিত্যমধ্বরধুমেন শ্যামলাঃ কল্পশাখিনঃ । অসাধারণদাতৃত্বং পশ্যন্ত ইব লজ্জয়া ।। ১৪
यदध्वरपुरोडाशचर्वणास्वादलम्पटाः । न तत्यजुः सुपर्वाणः प्रतिष्ठानपुरं मनाक् ॥१५
যদধ্বরপুরোডাশচর্ব্বণাস্বাদলম্পটাঃ । ন তত্যজুঃ সুপর্ব্বাণঃ প্রতিষ্ঠানপুরং মনাক্ ।। ১৫
यस्य दानाम्वुधाराभिः प्रतापज्योत्स्नयानिशम् । मखधुमैश्च सम्पुष्टा ववृषुः समये घनाः ॥१६
যস্য দানাম্বুধারাভিঃ প্রতাপজ্যোৎস্নয়ানিশম্ । মখধুমৈশ্চ সম্পুষ্টা ববৃষুঃ সময়ে ঘনাঃ ।। ১৬
स्वल्पमात्रमपि क्वापि न पदं प्रापुरीतयः । नीतयः प्रसरन्ति स्म यस्मिन् शासति मेदिनीम् ॥१७
স্বল্পমাত্রমপি ক্বাপি ন পদং প্রাপুরীতয়ঃ । নীতয়ঃ প্রসরন্তি স্ম যস্মিন্ শাসতি মেদিনীম্ ।। ১৭
वापीकूपतड़ागानां छद्मना योहनुवासरम् । हृदयस्थानि मेदिन्या निधानानि व्यलोकयत् ॥१८
বাপীকূপতড়াগানাং ছদ্মনা যোহনুবাসরম্ । হৃদয়স্থানি মেদিন্যা নিধানানি ব্যলোকয়ৎ ।। ১৮
पाण्डूराभिः पताकाभिः प्रासादो यस्य राजते । वियद्गङ्गातरङ्गौघैर्हिमाद्रिरिव सानुमान् ॥१९
পাণ্ডূরাভিঃ পতাকাভিঃ প্রাসাদো যস্য রাজতে । বিয়দ্গঙ্গাতরঙ্গৌঘৈর্হিমাদ্রিরিব সানুমান্ ।। ১৯
दानैस्तपोभिर्यहहैश्च प्रजानां पालनेन च । तुष्टाः स्वर्गौर्कसस्तम्मै वरं दातुं समागमन् ॥२०
দানৈস্তপোভির্যহহৈশ্চ প্রজানাং পালনেন চ । তুষ্টাঃ স্বর্গৌর্কসস্তম্মৈ বরং দাতুং সমাগমন্ ।। ২০
ततोहन्तरिक्षमार्गेण धुन्वानाः पक्षसंहतीः । मृणालधवला देवि देवहंसा विनिर्गताः ॥२१
ততোহন্তরিক্ষমার্গেণ ধুন্বানাঃ পক্ষসংহতীঃ । মৃণালধবলা দেবি দেবহংসা বিনির্গতাঃ ।। ২১
त्वरया गच्छतां तेषामन्योन्यं तत्र भाषिणाम् । भद्राश्वप्रमुखा द्वित्राः पुरस्तान्निर्ययुर्जवात् ॥२२
ত্বরয়া গচ্ছতাং তেষামন্যোন্যং তত্র ভাষিণাম্ । ভদ্রাশ্বপ্রমুখা দ্বিত্রাঃ পুরস্তান্নির্যযুর্জবাৎ ।। ২২
सर्वैर्निलद्भिरूचुस्ते पुरस्ताद्गच्छतो जवात् । कथं वेगेन निर्याता भवन्तः पुरतः स्थिताः ॥२३
সর্ব্বৈর্নিলদ্ভিরূচুস্তে পুরস্তাদ্গচ্ছতো জবাৎ । কথং বেগেন নির্যাতা ভবন্তঃ পুরতঃ স্থিতাঃ ।। ২৩
सर्वैर्मिलित्वा गन्तव्यमस्मिन्नध्वनि दुर्गमे । प्रकाशमानं पुरतस्तेजःपुञ्जं न पश्यथ ॥२४
সর্ব্বৈর্মিলিত্বা গন্তব্যমস্মিন্নধ্বনি দুর্গমে । প্রকাশমানং পুরতস্তেজঃপুঞ্জং ন পশ্যথ ।। ২৪
ज्ञानश्रुतेर्महीभत्तुः पुण्यमुर्तेरतिस्फुटम् । निशम्येति वचः सम्यक् पाश्चात्यानां पुरः स्थिताः ॥२५
জ্ঞানশ্রুতের্মহীভত্তুঃ পুণ্যমুর্ত্তেরতিস্ফুটম্ । নিশম্যেতি বচঃ সম্যক্ পাশ্চাত্যানাং পুরঃ স্থিতাঃ ।। ২৫
हंसा हसित्वा सावज्ञमूचुर्वचनमुच्चकैः । रैक्याभिधस्य दुर्द्धर्षतेजसो व्रह्मवादिनः ॥२६
হংসা হসিত্বা সাবজ্ঞমূচুর্ব্বচনমুচ্চকৈঃ । রৈক্যাভিধস্য দুর্দ্ধর্ষতেজসো ব্রহ্মবাদিনঃ ।। ২৬
किन्नुज्ञानश्रुतेरस्य राज्ञस्तीव्रतरं महः । इति शुश्राव हंसानां गिरो ज्ञानश्रुतिर्नृपः ॥२७
কিন্নুজ্ঞানশ্রুতেরস্য রাজ্ঞস্তীব্রতরং মহঃ । ইতি শুশ্রাব হংসানাং গিরো জ্ঞানশ্রুতির্নৃপঃ ।। ২৭
अत्युच्चसौधभवनमारुह्य च सुखं स्थितः । ततः सारथिमाहूय भूपालो विस्मयान्वितः ॥२८
অত্যুচ্চসৌধভবনমারুহ্য চ সুখং স্থিতঃ । ততঃ সারথিমাহূয় ভূপালো বিস্ময়ান্বিতঃ ।। ২৮
सन्दिदेश महात्मासौ रैक्य आनीयतामिति । ततोहवधार्य भूपाल-वचः पीयुषगर्भितम् ॥२९
সন্দিদেশ মহাত্মাসৌ রৈক্য আনীয়তামিতি । ততোহবধার্য্য ভূপাল-বচঃ পীযুষগর্ভিতম্ ।। ২৯
निर्जगाम महो नाम्ना सारथिः प्रथयन्मुदम् । यत्र वाराणसीनाम नगरी मुक्तिदायिनी ॥३०
নির্জগাম মহো নাম্না সারথিঃ প্রথয়ন্মুদম্ । যত্র বারাণসীনাম নগরী মুক্তিদায়িনী ।। ৩০
यत्र विश्वेश्वरो नाम ह्युपदेष्टा जगत्पतिः । ततो गयाभिदे क्षेत्रे यत्र देवो गदाधरः ॥३१
যত্র বিশ্বেশ্বরো নাম হ্যুপদেষ্টা জগৎপতিঃ । ততো গয়াভিদে ক্ষেত্রে যত্র দেবো গদাধরঃ ।। ৩১
उद्धर्तुमखिलान् लोकान् वसत्युत्फुल्ललोचनः । ततो गौरीगुरोः पार्श्व सर्वैस्तीर्थैरनेकधा ॥३२
উদ্ধর্ত্তুমখিলান্ লোকান্ বসত্যুৎফুল্ললোচনঃ । ততো গৌরীগুরোঃ পার্শ্ব সর্ব্বৈস্তীর্থৈরনেকধা ।। ৩২
पर्यटन् गतवान् यत्र केदारः पापदारणः । यमालोक्य सकृन्मर्त्त्याः मुक्ताः स्युर्नात्र संशयः ॥३३
পর্য্যটন্ গতবান্ যত্র কেদারঃ পাপদারণঃ । যমালোক্য সকৃন্মর্ত্ত্যাঃ মুক্তাঃ স্যুর্নাত্র সংশয়ঃ ।। ৩৩
महापापविनिर्म्मुक्ता भुक्त्वा भोगान् यथेप्सितान् । ततो गौड़ेषु निर्यातो यत्रास्ते पुरुषोत्तमः ॥३४
মহাপাপবিনির্ম্মুক্তা ভুক্ত্বা ভোগান্ যথেপ্সিতান্ । ততো গৌড়েষু নির্যাতো যত্রাস্তে পুরুষোত্তমঃ ।। ৩৪
यस्यावलोकनादेव नराः स्वर्लोकगामिनः । ततो द्वारावतीं प्रागान्नगरीं मुक्तिदायिनीम् ॥३५
যস্যাবলোকনাদেব নরাঃ স্বর্লোকগামিনঃ । ততো দ্বারাবতীং প্রাগান্নগরীং মুক্তিদায়িনীম্ ।। ৩৫
यत्रास्ते गोमतीतीरे रुक्सिणीवल्लभो हरिः । स्नाता च गोमतीतीर्थे पञ्चकृष्णान् विलोक्य च ॥३६
যত্রাস্তে গোমতীতীরে রুক্সিণীবল্লভো হরিঃ । স্নাতা চ গোমতীতীর্থে পঞ্চকৃষ্ণান্ বিলোক্য চ ।। ৩৬
मर्त्यो मुक्तिमवाप्नोति भुक्त्वा भोगान् यथेप्सितान् । ततः समुद्रमासाद्य सोमनाथं विलोक्य च ॥३७
মর্ত্ত্যো মুক্তিমবাপ্নোতি ভুক্ত্বা ভোগান্ যথেপ্সিতান্ । ততঃ সমুদ্রমাসাদ্য সোমনাথং বিলোক্য চ ।। ৩৭
भुक्तिमुक्तिप्रदं देवं ततो निरगमत् सुधीः । अवन्तिकां पुरीं प्राप्तो भुक्तिमुक्तिप्रदायिनीम् । यत्रोमया सुखं क्रिड़न् महाकालोहस्ति शङ्करः ॥३८
ভুক্তিমুক্তিপ্রদং দেবং ততো নিরগমৎ সুধীঃ । অবন্তিকাং পুরীং প্রাপ্তো ভুক্তিমুক্তিপ্রদায়িনীম্ । যত্রোময়া সুখং ক্রিড়ন্ মহাকালোহস্তি শঙ্করঃ ।। ৩৮
अथोङ्कारं समासाद्य शर्मदं नर्मदातटे । भुक्तिमुक्तिप्रदातारं त्वरया निर्गतस्ततः ॥३९
অথোঙ্কারং সমাসাদ্য শর্ম্মদং নর্ম্মদাতটে । ভুক্তিমুক্তিপ্রদাতারং ত্বরয়া নির্গতস্ততঃ ।। ৩৯
अश्वमेधकरं नाम्ना नगरं पर्यटंश्ततः । यत्र शार्ङ्गधरः साक्षादास्ते लक्षीपतिः स्वयम् ॥४०
অশ্বমেধকরং নাম্না নগরং পর্য্যটংশ্ততঃ । যত্র শার্ঙ্গধরঃ সাক্ষাদাস্তে লক্ষীপতিঃ স্বয়ম্ ।। ৪০
ततो विष्णुगयां प्राप्तः कुण्डलोद्धारसंज्ञितम् । यत्र स्नात्वा च पीत्वा च मुच्यते वन्धनान्नरः ॥४१
ততো বিষ্ণুগয়াং প্রাপ্তঃ কুণ্ডলোদ্ধারসংজ্ঞিতম্ । যত্র স্নাত্বা চ পীত্বা চ মুচ্যতে বন্ধনান্নরঃ ।। ৪১
ततः कोह्लापुरं नाम गतो रुद्रगयां प्रति । आस्ते भगवती यत्र लक्ष्मीर्भक्तिप्रदायिनी ॥४२
ততঃ কোহ্লাপুরং নাম গতো রুদ্রগয়াং প্রতি । আস্তে ভগবতী যত্র লক্ষ্মীর্ভক্তিপ্রদায়িনী ।। ৪২
पञ्चनद्यां नरः स्नात्वा महालक्षीं विलोक्य च । भुक्त्वा भोगान् यथाकामं भक्तिञ्च प्रतिपद्यते ॥४३
পঞ্চনদ্যাং নরঃ স্নাত্বা মহালক্ষীং বিলোক্য চ । ভুক্ত্বা ভোগান্ যথাকামং ভক্তিঞ্চ প্রতিপদ্যতে ।। ৪৩
ततोहमलगिरिं नाम नगरीं प्रतिपद्य च । नन्दिकेश्वरमारुह्य सोमनाथोहस्ति यत्र तु ॥४४
ততোহমলগিরিং নাম নগরীং প্রতিপদ্য চ । নন্দিকেশ্বরমারুহ্য সোমনাথোহস্তি যত্র তু ।। ৪৪
दृष्ट्वा चतुर्भुजं देवं वरदानोद्यतं शिवम् । सोमनाथं नृणां मुक्तिर्भवत्येव न संशयः ॥४५
দৃষ্ট্বা চতুর্ভুজং দেবং বরদানোদ্যতং শিবম্ । সোমনাথং নৃণাং মুক্তির্ভবত্যেব ন সংশয়ঃ ।। ৪৫
तुङ्गभद्रानदीतीरे दृष्ट्वा हरिहरं ततः । युगे युगे भुजा यस्य पतन्त्यवनिमण्डले ॥४६
তুঙ্গভদ্রানদীতীরে দৃষ্ট্বা হরিহরং ততঃ । যুগে যুগে ভুজা যস্য পতন্ত্যবনিমণ্ডলে ।। ৪৬
यद्विलोक्य नराः सर्वे रम्यं हरिहरं वपुः । भुक्त्वा भोगान् यथाकामं मुच्यन्ते वन्धनान्नराः ॥४७
যদ্বিলোক্য নরাঃ সর্ব্বে রম্যং হরিহরং বপুঃ । ভুক্ত্বা ভোগান্ যথাকামং মুচ্যন্তে বন্ধনান্নরাঃ ।। ৪৭
स्वर्गे कल्पशतं स्थित्वा मुक्तसंसारवन्धनाः । ततः स्वामिनमालोक्य लोकानां स्वामिनं विभुम् ॥४८
স্বর্গে কল্পশতং স্থিত্বা মুক্তসংসারবন্ধনাঃ । ততঃ স্বামিনমালোক্য লোকানাং স্বামিনং বিভুম্ ।। ৪৮
यमालोक्य न पश्यन्ति निरयं जातुचन्नराः । स्वर्गे कल्पशतं स्थित्वा मुक्तसंसारवासनाः ॥४९
যমালোক্য ন পশ্যন্তি নিরয়ং জাতুচন্নরাঃ । স্বর্গে কল্পশতং স্থিত্বা মুক্তসংসারবাসনাঃ ।। ৪৯
मुक्तिञ्च प्रतिपद्यन्ते नात्र कार्या विचारणा । ततः श्रीशैलमासाद्य सिद्धगन्धर्वसोवतम् ॥५०
মুক্তিঞ্চ প্রতিপদ্যন্তে নাত্র কার্য্যা বিচারণা । ততঃ শ্রীশৈলমাসাদ্য সিদ্ধগন্ধর্ব্বসোবতম্ ।। ৫০
गिरिजावल्लभो यत्र मल्लिनाथोहभिधानतः । उद्धर्तुमखिलाल्लोकान् संसाराम्भोधिमध्यतः ॥५१
গিরিজাবল্লভো যত্র মল্লিনাথোহভিধানতঃ । উদ্ধর্ত্তুমখিলাল্লোকান্ সংসারাম্ভোধিমধ্যতঃ ।। ৫১
काले काले परं ज्योतिर्यः सन्दर्शयते स्वयम् ॥५२
কালে কালে পরং জ্যোতির্যঃ সন্দর্শয়তে স্বয়ম্ ।। ৫২
अवलोकयतां नृणां यमनुम्मरतामपि । दूरे तिष्ठन्ति सन्त्रस्ता दूरं निरययातनाः ॥५३
অবলোকয়তাং নৃণাং যমনুম্মরতামপি । দূরে তিষ্ঠন্তি সন্ত্রস্তা দূরং নিরয়যাতনাঃ ।। ৫৩
स्वर्गे लोके सुखं भुक्त्वा मुक्तसंसारवन्धनाः । मुक्तिञ्च प्रतिपद्यन्ते मानवा नात्र संशयः ॥५४
स्वर्गे लोके सुखं भुक्त्वा मुक्तसंसारवन्धनाः । मुक्तिञ्च प्रतिपद्यन्ते मानवा नात्र संशयः ॥५४
স্বর্গে লোকে সুখং ভুক্ত্বা মুক্তসংসারবন্ধনাঃ । মুক্তিঞ্চ প্রতিপদ্যন্তে মানবা নাত্র সংশয়ঃ ।। ৫৪
रामोहस्ति सानुजः सार्द्धं जानक्यापि ततो गतः । तत्र स्नात्वा च पीत्वा च मुच्यते नरकाद्ध्रुवम् ॥५५
রামোহস্তি সানুজঃ সার্দ্ধং জানক্যাপি ততো গতঃ । তত্র স্নাত্বা চ পীত্বা চ মুচ্যতে নরকাদ্ধ্রুবম্ ।। ৫৫
कल्पकोटिशतं भुक्त्वा स्वर्गलोकसुखं नराः । मुक्तसंसारवर्त्मानो मुक्तिं यान्ति न संशयः ॥५६
কল্পকোটিশতং ভুক্ত্বা স্বর্গলোকসুখং নরাঃ । মুক্তসংসারবর্ত্মানো মুক্তিং যান্তি ন সংশয়ঃ ।। ৫৬
ततो निवृत्य आयातः पश्यन् भीमरथीतटे । द्विभुजं विष्ठलं देवं भुक्तिमुक्तिप्रदायकम् ॥५७
ততো নিবৃত্য আয়াতঃ পশ্যন্ ভীমরথীতটে । দ্বিভুজং বিষ্ঠলং দেবং ভুক্তিমুক্তিপ্রদায়কম্ ।। ৫৭
यत्र गोदावरीजन्मस्थानं व्रह्मगिरिर्महान् । गौतमालयमासाद्य यत्रास्ते त्र्यम्वको हरः ॥५८
যত্র গোদাবরীজন্মস্থানং ব্রহ্মগিরির্মহান্ । গৌতমালয়মাসাদ্য যত্রাস্তে ত্র্যম্বকো হরঃ ।। ৫৮
अरुणावरुणयोर्मध्ये यत्र गोदावरी नदी । तत्र स्नात्वा च पीत्वा च व्रह्महत्या विलीयते ॥५९
অরুণাবরুণয়োর্মধ্যে যত্র গোদাবরী নদী । তত্র স্নাত্বা চ পীত্বা চ ব্রহ্মহত্যা বিলীয়তে ।। ৫৯
असंख्यतीर्थसम्पन्नं दृष्ट्वा व्रह्मगिरिं नराः । मुक्तिमेव प्रपद्यन्ते मुक्ताः संसारदुःखतः ॥६०
অসংখ্যতীর্থসম্পন্নং দৃষ্ট্বা ব্রহ্মগিরিং নরাঃ । মুক্তিমেব প্রপদ্যন্তে মুক্তাঃ সংসারদুঃখতঃ ।। ৬০
गौतम्युभयतीरस्थ-तीर्थान्वेषणकौतुकी । ततो जगाम सूतस्तु मथुरां पापनाशिनीम् ॥६१
গৌতম্যুভয়তীরস্থ-তীর্থান্বেষণকৌতুকী । ততো জগাম সূতস্তু মথুরাং পাপনাশিনীম্ ।। ৬১
यत्र स्वायम्भुवं देवं भजन्ति सुरमानवाः । आद्यं भगवतः स्थानं महन्मुक्तिप्रदायकम् ॥६२
যত্র স্বায়ম্ভুবং দেবং ভজন্তি সুরমানবাঃ । আদ্যং ভগবতঃ স্থানং মহন্মুক্তিপ্রদায়কম্ ।। ৬২
त्रैलोक्येशजनिस्थानं विख्यातं वेदशास्त्रयोः । नानादेवगणैर्जुष्टं द्विजर्षिगणसेवितम् ॥६३
ত্রৈলোক্যেশজনিস্থানং বিখ্যাতং বেদশাস্ত্রয়োঃ । নানাদেবগণৈর্জুষ্টং দ্বিজর্ষিগণসেবিতম্ ।। ৬৩
कालिन्दीकुलसंशोभि हृद्धचन्द्रप्रभाकृति । सर्वतीर्थनिवासैक-पूर्णमानन्दसुन्दरम् ॥६४
কালিন্দীকুলসংশোভি হৃদ্ধচন্দ্রপ্রভাকৃতি । সর্ব্বতীর্থনিবাসৈক-পূর্ণমানন্দসুন্দরম্ ।। ৬৪
गोवर्द्धनगिरिप्रख्यं पुण्यद्रुमलतावृतम् । द्विषड़्वनं महापुण्यं विश्रान्तिश्रुतिसारभृत् ॥६५
গোবর্দ্ধনগিরিপ্রখ্যং পুণ্যদ্রুমলতাবৃতম্ । দ্বিষড়্বনং মহাপুণ্যং বিশ্রান্তিশ্রুতিসারভৃৎ ।। ৬৫
ततः काश्मीरनगरमपश्यत् प्रत्यगुत्तरम् । दृष्ट्वा धर्मधुरं क्षेत्रं कुरुक्षेत्रं समस्तुतः ॥६६
ততঃ কাশ্মীরনগরমপশ্যৎ প্রত্যগুত্তরম্ । দৃষ্ট্বা ধর্ম্মধুরং ক্ষেত্রং কুরুক্ষেত্রং সমস্তুতঃ ।। ৬৬
यत्राभ्रंलिहगेहानां पङक्तयः शङ्खपाण्डूराः । ता जाता धूर्जटे स्पष्ट अट्टहासदशा इव ॥६७
যত্রাভ্রংলিহগেহানাং পঙক্তয়ঃ শঙ্খপাণ্ডূরাঃ । তা জাতা ধূর্জ্জটে স্পষ্ট অট্টহাসদশা ইব ।। ৬৭
भक्तिप्रासादमालानां सुवर्णकलशैर्वृतम् । स्वःसिन्धोः पतितानीव हेमपद्मानि मारुतैः ॥६८
ভক্তিপ্রাসাদমালানাং সুবর্ণকলশৈর্বৃতম্ । স্বঃসিন্ধোঃ পতিতানীব হেমপদ্মানি মারুতৈঃ ।। ৬৮
यत्र प्रासादशिखरे नीलपट्टपताकिकाः । शैवालवलया भान्ति स्वःसिन्धोर्लतिका इव ॥६९
যত্র প্রাসাদশিখরে নীলপট্টপতাকিকাঃ । শৈবালবলয়া ভান্তি স্বঃসিন্ধোর্লতিকা ইব ।। ৬৯
यत्र काश्मीरमाश्रित्य नित्यं वसति भारती । नो चेद्युगपदेवेदं कथं लिखति वाङ्मयम् ॥७०
যত্র কাশ্মীরমাশ্রিত্য নিত্যং বসতি ভারতী । নো চেদ্যুগপদেবেদং কথং লিখতি বাঙ্ময়ম্ ।। ৭০
विश्रामन्त्याः सरस्वत्याश्चिरं यत्र मदालसाः । मृणालचञ्चवो हंसा वाहनानि चरन्त्यमी ॥७१
বিশ্রামন্ত্যাঃ সরস্বত্যাশ্চিরং যত্র মদালসাঃ । মৃণালচঞ্চবো হংসা বাহনানি চরন্ত্যমী ।। ৭১
कलाविशेषं प्रहिता यत्र वोद्धुं विरिञ्चिना । तारा इव विराजन्ते हंसा याताः समन्ततः ॥७२
কলাবিশেষং প্রহিতা যত্র বোদ্ধুং বিরিঞ্চিনা । তারা ইব বিরাজন্তে হংসা যাতাঃ সমন্ততঃ ।। ৭২
स्थलपद्मानि दृश्यन्ते करस्पर्शसुखानि च । शयनाय नितम्विन्या यस्मिन् दानववैरिणा ॥७३
স্থলপদ্মানি দৃশ্যন্তে করস্পর্শসুখানি চ । শয়নায় নিতম্বিন্যা যস্মিন্ দানববৈরিণা ।। ৭৩
उपन्यासैर्द्विजातीनां यत्र न श्रूयते स्फुटम् । मूकोहपि निर्जरो वाचा पदकल्लोलडम्वरः ॥७४
উপন্যাসৈর্দ্বিজাতীনাং যত্র ন শ্রূয়তে স্ফুটম্ । মূকোহপি নির্জ্জরো বাচা পদকল্লোলডম্বরঃ ।। ৭৪
यस्मिन्नध्वरधुमेन व्याप्तं गगनमण्डलम् । अपि च क्षालितं मेघैः कालिमानं न मुञ्चति ॥७५
যস্মিন্নধ্বরধুমেন ব্যাপ্তং গগনমণ্ডলম্ । অপি চ ক্ষালিতং মেঘৈঃ কালিমানং ন মুঞ্চতি ।। ৭৫
गलितायाः सुधायास्तु यत्राध्वरमहार्च्चिषा । लाञ्छितं छद्मना स्थानं दृश्यते तुहिनत्वषि ॥७६
গলিতায়াঃ সুধায়াস্তু যত্রাধ্বরমহার্চ্চিষা । লাঞ্ছিতং ছদ্মনা স্থানং দৃশ্যতে তুহিনত্বষি ।। ৭৬
जन्माभ्यासवशादेव पठन्ति वटवः स्वयम् । यत्रोपाध्यायसान्निध्यमाश्रित्य सकलाः कलाः ॥७७
জন্মাভ্যাসবশাদেব পঠন্তি বটবঃ স্বয়ম্ । যত্রোপাধ্যায়সান্নিধ্যমাশ্রিত্য সকলাঃ কলাঃ ।। ৭৭
यत्र व्राह्मनपत्नीनां कङ्कणध्वनिहुङ्कृतिः । लुम्पत्यनुदिनं भ्राम्यद्भ्रमराणाञ्च गर्जितम् ॥७८
যত্র ব্রাহ্মনপত্নীনাং কঙ্কণধ্বনিহুঙ্কৃতিঃ । লুম্পত্যনুদিনং ভ্রাম্যদ্ভ্রমরাণাঞ্চ গর্জ্জিতম্ ।। ৭৮
यत्र व्राह्मनपत्नीनां कपोलफलकं मुहुः । स्पृशन् समीरणो मन्दं वाति शापभयादिव ॥७९
যত্র ব্রাহ্মনপত্নীনাং কপোলফলকং মুহুঃ । স্পৃশন্ সমীরণো মন্দং বাতি শাপভয়াদিব ।। ৭৯
माणिक्येश्वरनामासौ यत्र शीतांशुशेखरः । वसत्यनुदिनं देवो वरदानाय देहिनाम् ॥८०
মাণিক্যেশ্বরনামাসৌ যত্র শীতাংশুশেখরঃ । বসত্যনুদিনং দেবো বরদানায় দেহিনাম্ ।। ৮০
अर्च्चितो भूपतीन् जित्वा मणिकेशेन चाहृतः । माणिक्येश्वर इत्याख्यां तदा प्रभृति यो दधौ ॥८१
অর্চ্চিতো ভূপতীন্ জিত্বা মণিকেশেন চাহৃতঃ । মাণিক্যেশ্বর ইত্যাখ্যাং তদা প্রভৃতি যো দধৌ ।। ৮১
राजा काश्मीरदेवेश दिग्जयोत्सव कारिणा । असौ सुपूजितो यम्मान्माणिक्यैर्भूरि भूतिभिः ॥८२
রাজা কাশ্মীরদেবেশ দিগ্জয়োৎসব কারিণা । অসৌ সুপূজিতো যম্মান্মাণিক্যৈর্ভূরি ভূতিভিঃ ।। ৮২
संसेवमानन्तद्द्वारि छायां शकटकोपरि । कण्डूयमानमङ्गानि यन्ता रैक्यमपश्यत ॥८३
সংসেবমানন্তদ্দ্বারি ছায়াং শকটকোপরি । কণ্ডূয়মানমঙ্গানি যন্তা রৈক্যমপশ্যত ।। ৮৩
राज्ञापि कथितैस्तैस्तैश्चिह्नैः परिचितं जवात् । प्रणतः सरथी रैक्यं प्रणम्य तमभाषत ॥८४
রাজ্ঞাপি কথিতৈস্তৈস্তৈশ্চিহ্নৈঃ পরিচিতং জবাৎ । প্রণতঃ সরথী রৈক্যং প্রণম্য তমভাষত ।। ৮৪
सारथिरुवाच ।
कस्मिन् व्रह्मन् किन्नामासि स्वच्छन्दोहसि निरन्तरम् । किमर्थमत्र विश्रान्तः किञ्च कर्तुञ्चिकीर्षसि ॥८५
সারথিরুবাচ ।
কস্মিন্ ব্রহ্মন্ কিন্নামাসি স্বচ্ছন্দোহসি নিরন্তরম্ । কিমর্থমত্র বিশ্রান্তঃ কিঞ্চ কর্ত্তুঞ্চিকীর্ষসি ।। ৮৫
क्यं परमानन्दअनिर्भरः । स्मृत्वा सारथिमित्युचे वयं पूर्णमनोरथाः ॥८६
ক্যং পরমানন্দঅনির্ভরঃ । স্মৃত্বা সারথিমিত্যুচে বয়ং পূর্ণমনোরথাঃ ।। ৮৬
परं केनापि वहुना परिचर्याविधायिना । भवितव्यं मनोवृत्तिं जानतास्माकमेव हि ॥८७
পরং কেনাপি বহুনা পরিচর্য্যাবিধায়িনা । ভবিতব্যং মনোবৃত্তিং জানতাস্মাকমেব হি ।। ৮৭
हृदयस्थितमादाय रैक्याभिप्रायमादरात् । शनैर्मिरगमद् यान्ता यत्रास्ते वसुधाधिपः ॥८८
হৃদয়স্থিতমাদায় রৈক্যাভিপ্রায়মাদরাৎ । শনৈর্মিরগমদ্ যান্তা যত্রাস্তে বসুধাধিপঃ ।। ৮৮
ततः प्रणम्य भूपालं यथावृत्तं न्यवेदयत् । वद्धाञ्जलिपुटो हृष्टः सारथिः स्वामिदर्शनात् ॥८९
ততঃ প্রণম্য ভূপালং যথাবৃত্তং ন্যবেদয়ৎ । বদ্ধাঞ্জলিপুটো হৃষ্টঃ সারথিঃ স্বামিদর্শনাৎ ।। ৮৯
ततो निशम्य तद्वाक्यं विस्मयस्मेरलोचनः । श्रद्धालुरभवद्भुपो रैक्यसम्भावनाविधौ ॥९०
ততো নিশম্য তদ্বাক্যং বিস্ময়স্মেরলোচনঃ । শ্রদ্ধালুরভবদ্ভুপো রৈক্যসম্ভাবনাবিধৌ ।। ৯০
आदायाश्वतरीयुग्मयुक्तां शकटिकामगात् । मुक्ताहारदुकुलानि सहस्रञ्च गवां नृपः ॥९१
আদায়াশ্বতরীযুগ্মযুক্তাং শকটিকামগাৎ । মুক্তাহারদুকুলানি সহস্রঞ্চ গবাং নৃপঃ ।। ৯১
गतोहसौ तत्र यत्रास्ते योगी काश्मीरमण्डले । तन्निवेद्य पुरो राजा दण्डवत् पतितो भुवि ॥९२
গতোহসৌ তত্র যত্রাস্তে যোগী কাশ্মীরমণ্ডলে । তন্নিবেদ্য পুরো রাজা দণ্ডবৎ পতিতো ভুবি ।। ৯২
आनम्य परया भक्त्या रैक्यो राज्ञे चूकोहप ह । रेशूद्रमामकं वृत्तं न जानासि दुरीश्वर ॥९३
আনম্য পরয়া ভক্ত্যা রৈক্যো রাজ্ঞে চূকোহপ হ । রেশূদ্রমামকং বৃত্তং ন জানাসি দুরীশ্বর ।। ৯৩
गृहाण शाकटीमेतामुत्थाप्याश्वतरीयुताम् । वस्त्राणि मुक्ताहारांश्च गाश्चदोग्धीरपि स्वयम् ॥९४
গৃহাণ শাকটীমেতামুত্থাপ্যাশ্বতরীযুতাম্ । বস্ত্রাণি মুক্তাহারাংশ্চ গাশ্চদোগ্ধীরপি স্বয়ম্ ।। ৯৪
इत्थमाज्ञातवान् भूपो रैक्यस्य भयमादधे । ततः शापभयाद्राजा तत्पदाम्भोरुहद्वयम् ॥९५
ইত্থমাজ্ঞাতবান্ ভূপো রৈক্যস্য ভয়মাদধে । ততঃ শাপভয়াদ্রাজা তৎপদাম্ভোরুহদ্বয়ম্ ।। ৯৫
गृह्णन् भक्त्या प्रसीदेति व्रह्मन्नित्युचिवान् स्वयम् ॥९६
গৃহ্ণন্ ভক্ত্যা প্রসীদেতি ব্রহ্মন্নিত্যুচিবান্ স্বয়ম্ ।। ৯৬
राजोवाच ।
भगवंस्तव माहात्म्यमेतदत्यद्भुतं कुतः । प्रसन्नीभूय भगवन्नाख्याहि मम तत्त्वतः ॥९७
রাজোবাচ ।
ভগবংস্তব মাহাত্ম্যমেতদত্যদ্ভুতং কুতঃ । প্রসন্নীভূয় ভগবন্নাখ্যাহি মম তত্ত্বতঃ ।। ৯৭
रैक्य उवाच ।
गीतानां षष्ठमध्यायं जपामि प्रत्यहं नृप । तेनैव तेजोराशिर्मे सुराणामपि दुःसहः ॥९८
রৈক্য উবাচ ।
গীতানাং ষষ্ঠমধ্যায়ং জপামি প্রত্যহং নৃপ । তেনৈব তেজোরাশির্মে সুরাণামপি দুঃসহঃ ।। ৯৮
गीतानां षष्ठमध्यायं रैक्यादभ्यस्य यत्नतः । ज्ञानश्रुतिर्महीपालो मुक्तिमाप ततः सुधी ॥९९
গীতানাং ষষ্ঠমধ্যায়ং রৈক্যাদভ্যস্য যত্নতঃ । জ্ঞানশ্রুতির্মহীপালো মুক্তিমাপ ততঃ সুধী ।। ৯৯
रैक्योहपि सुखमालेभे माणिक्येश्वरसम्निधौ । गीतानां षष्ठमध्यायं जपन्मोक्षप्रदायकम् ॥१००
রৈক্যোহপি সুখমালেভে মাণিক্যেশ্বরসম্নিধৌ । গীতানাং ষষ্ঠমধ্যায়ং জপন্মোক্ষপ্রদায়কম্ ।। ১০০
मरालवेषमास्थाय वरदानार्थमागताः । दिवौकसोहपि निर्जग्मुः स्वैरं विस्मयकारिताः ॥१०१
মরালবেষমাস্থায় বরদানার্থমাগতাঃ । দিবৌকসোহপি নির্জ্জগ্মুঃ স্বৈরং বিস্ময়কারিতাঃ ।। ১০১
इममध्यायमप्येकं यो जपेत् सततं नरः । सोहपि तत्पदवीमेति विष्णोरेव न संशयः ॥१०२
ইমমধ্যায়মপ্যেকং যো জপেৎ সততং নরঃ । সোহপি তৎপদবীমেতি বিষ্ণোরেব ন সংশয়ঃ ।। ১০২
इति श्रीपाद्मे उत्तरखण्डे गीतामाहात्म्ये षष्ठाध्याय माहात्म्यं नामाशीत्यधिकशततमोहध्यायः ॥१८०॥
ইতি শ্রীপাদ্মে উত্তরখণ্ডে গীতামাহাত্ম্যে ষষ্ঠাধ্যায় মাহাত্ম্যং নামাশীত্যধিকশততমোহধ্যায়ঃ ।।১৮০।।
[পদ্মপুরাণ, উত্তর খণ্ড, ১৮০ অধ্যায়]
_________________________________________1. "Padmapuran, Uttarkhanda (Bengali)" by Veda Vyasa, 1915. Translated by Sri Tarakanta Debasharrma, Krishnadas Shastri and Sriramdas Shastri, edited by Pandit Panchanan Tarkaratna. Bangabasi-Electro-machine edition. Published & printed by Sri Natabar Chakraborty for Bangabasi Karyalay, 38/2 Bhabanicaran Datta Street, Kolkata. First Nababharat Edition, 2013 (with identical page layout). Nababharat Publishers, 72 D, Mahatma Gandhi Road, Kolkata-700009. 1062p.
2. "Padma Puranam, Uttar Khandam & Kriyayogasarkhandam (Sanskrit)" by Veda Vyasa, 1946. Gurumadal Series No.XVIII, Part V. Published by Sri Mansukhray More, Clive Row, Kolkata-1. Printed by Sri Abadhkishore Singha, Gopal Printing Works, 87 A, Raja Dinendra Street, Kolkata-6. Cover & Title page printed by The Bengal Printing Works, Kolkata-1.
Bengali Translation
[Digitised by scanning and then by typing mostly in Notepad using Unicode Bengali "Siyam Rupali" font. Sanskrit verses were first typed in unicode bengali script using English to Bengali transliteration tool "Avro Phonetic Keyboard". Then this sanskrit in bengali script is transliterated to sanskrit in devanagari script using online tools of sanscript or ashtangayoga. Some errors during transliteration like ब् व् are corrected manually.]
Uploaded by rk
<Previous--Contents--Next>Uploaded by rk
No comments:
Post a Comment