17) श्रद्धात्रयविभागयोगः महात्म्य
(বাংলা হরফে সংস্কৃত ২৭'টি শ্লোক)
महादेव उवाच ।
षोड़शाध्यायसामर्थ्यं कथितं शृणु साम्प्रतम् । स्पष्टं सप्तदशाध्यायमहिमाम्भोनिधिं शिवे ॥१
মহাদেব উবাচ ।
ষোড়শাধ্যায়সামর্থ্যং কথিতং শৃণু সাম্প্রতম্ । স্পষ্টং সপ্তদশাধ্যায়মহিমাম্ভোনিধিং শিবে ।। ১
खड़्गवाहोः सुतस्यैव तृत्यो दुःशासनोहभवत् । तं गजं धर्तुमागत्य गजात् प्राप्तो यमक्षयम् ॥२
খড়্গবাহোঃ সুতস্যৈব তৃত্যো দুঃশাসনোহভবৎ । তং গজং ধর্ত্তুমাগত্য গজাৎ প্রাপ্তো যমক্ষয়ম্ ।। ২
तद्वासनानिवद्धात्मा गजयोनिमवाप्य च । गीता सप्तदशाध्यायं श्रुत्वा प्राप्तः परं पदम् ॥३
তদ্বাসনানিবদ্ধাত্মা গজযোনিমবাপ্য চ । গীতা সপ্তদশাধ্যায়ং শ্রুত্বা প্রাপ্তঃ পরং পদম্ ।। ৩
पार्वत्युवाच ।
दुःशासनो गजत्वञ्च प्राप्य मुक्त इति श्रुतम् । तदेव वद कल्याण विस्तरेण मम प्रभो ॥४
পার্ব্বত্যুবাচ ।
দুঃশাসনো গজত্বঞ্চ প্রাপ্য মুক্ত ইতি শ্রুতম্ । তদেব বদ কল্যাণ বিস্তরেণ মম প্রভো ।। ৪
महादेव उवाच ।
स्थितः कश्चन दुर्मेधा मण्डलीककुमारकैः । वहुमूल्यं पणं कृत्वा गजमारूढ़वांस्ततः ॥५
মহাদেব উবাচ ।
স্থিতঃ কশ্চন দুর্ম্মেধা মণ্ডলীককুমারকৈঃ । বহুমূল্যং পণং কৃত্বা গজমারূঢ়বাংস্ততঃ ।। ৫
गत्वा कतिपयान्येव पदानि जनवारितः । नाया दुःशासनो मूढ़ः प्रौढ़वाक्यमुदीरयन् ॥६
গত্বা কতিপয়ান্যেব পদানি জনবারিতঃ । নায়া দুঃশাসনো মূঢ়ঃ প্রৌঢ়বাক্যমুদীরয়ন্ ।। ৬
ततो निशम्य तद्वाक्यं क्रोधान्धः सिन्धुरोहभवत् । न्यपतच्च स्खलत्पादः कम्पमानः कुमारकैः ॥७
ততো নিশম্য তদ্বাক্যং ক্রোধান্ধঃ সিন্ধুরোহভবৎ । ন্যপতচ্চ স্খলৎপাদঃ কম্পমানঃ কুমারকৈঃ ।। ৭
ततो निपतितं किञ्चिदुच्छ्वसन्तं गजो रूषा । ऊर्द्ध्वमुन्मूलयाञ्चक्रे कृतान्तकनिरङ्कुशः ॥८
ততো নিপতিতং কিঞ্চিদুচ্ছ্বসন্তং গজো রূষা । ঊর্দ্ধ্বমুন্মূলয়াঞ্চক্রে কৃতান্তকনিরঙ্কুশঃ ।। ৮
गतासोरपि रोषेण तस्यास्थणाञ्च गणं गजः । विकीर्णवान् पृथक् कृत्वा मत्तो दन्तावलस्ततः ॥९
গতাসোরপি রোষেণ তস্যাস্থণাঞ্চ গণং গজঃ । বিকীর্ণবান্ পৃথক্ কৃত্বা মত্তো দন্তাবলস্ততঃ ।। ৯
ततः कालेन सम्प्रेत्य गजयोनिमवाप सः । महान्तं कालमनयत् सिंहलद्वीपभूपतेः ॥१०
ততঃ কালেন সম্প্রেত্য গজযোনিমবাপ সঃ । মহান্তং কালমনয়ৎ সিংহলদ্বীপভূপতেঃ ।। ১০
मैत्री गरीयसी सार्द्धं खड़्गवाहुमहीभुजा । ततोहयं जलमार्गेण प्रापितो वारणो मतः ॥११
মৈত্রী গরীয়সী সার্দ্ধং খড়্গবাহুমহীভুজা । ততোহয়ং জলমার্গেণ প্রাপিতো বারণো মতঃ ।। ১১
जयदेवेन खड़्गवाहोः प्रीत्यानीतो महीभुजा । जातिं स्मरन् स्वकीयां स पश्यन् वन्धुन् सहोदरान् ॥१२
জয়দেবেন খড়্গবাহোঃ প্রীত্যানীতো মহীভুজা । জাতিং স্মরন্ স্বকীয়াং স পশ্যন্ বন্ধুন্ সহোদরান্ ।। ১২
दुःखेन महतस्तोकान् दिवसानत्यवाहयत् । उवास खड़्गवाहोश्च गृहे तुष्णीमनिर्दिशन् ॥१३
দুঃখেন মহতস্তোকান্ দিবসানত্যবাহয়ৎ । উবাস খড়্গবাহোশ্চ গৃহে তুষ্ণীমনির্দ্দিশন্ ।। ১৩
स कदाचित्तु सन्तुष्टः समस्याश्लोकपूरणे । क्समैचित् कवये प्रादात्तमूपायनहस्तिनम् ॥१४
স কদাচিত্তু সন্তুষ্টঃ সমস্যাশ্লোকপূরণে । ক্সমৈচিৎ কবয়ে প্রাদাত্তমূপায়নহস্তিনম্ ।। ১৪
शतेन तेन कविना रोगोपद्रवभीरुणा । मालवक्षौणिपालस्य विक्रीतश्चैत्यकुञ्जरः ॥१५
শতেন তেন কবিনা রোগোপদ্রবভীরুণা । মালবক্ষৌণিপালস্য বিক্রীতশ্চৈত্যকুঞ্জরঃ ।। ১৫
कियत्यपि गते काले पाल्यमानोहपि यत्नतः । मुमूर्षुरभवत्तत्र कुञ्जरो दुर्जरज्वरः ॥१६
কিয়ত্যপি গতে কালে পাল্যমানোহপি যত্নতঃ । মুমূর্ষুরভবত্তত্র কুঞ্জরো দুর্জ্জরজ্বরঃ ।। ১৬
न जिघ्रति पयः शीतं नादत्ते कवलं गजः । स्वपित्यपि न सौख्येन मुञ्चत्यश्रूणि केवलम् । ततो हस्तिपकाख्यातं वृत्तान्तमवनीपतिः ॥१७
ন জিঘ্রতি পয়ঃ শীতং নাদত্তে কবলং গজঃ । স্বপিত্যপি ন সৌখ্যেন মুঞ্চত্যশ্রূণি কেবলম্ । ততো হস্তিপকাখ্যাতং বৃত্তান্তমবনীপতিঃ ।। ১৭
आकर्ण्य स समायातो यत्रास्ते ज्वरितो गजः । स चावलोक्य भूपालं जगद्विस्मयकारिणीम् ॥१८
আকর্ণ্য স সমায়াতো যত্রাস্তে জ্বরিতো গজঃ । স চাবলোক্য ভূপালং জগদ্বিস্ময়কারিণীম্ ।। ১৮
वाचमूचे गजः सम्यग्विसृष्टज्वरवेदनः । राजन्नशेषशास्त्रज्ञ राजनीतिपयोनिधे ॥१९
বাচমূচে গজঃ সম্যগ্বিসৃষ্টজ্বরবেদনঃ । রাজন্নশেষশাস্ত্রজ্ঞ রাজনীতিপয়োনিধে ।। ১৯
निर्जितारातिसङ्घात मुरारिचरणप्रिय । किमौषधैरलं वैदैः किं धानैः किन्नू जापकैः ॥२०
নির্জ্জিতারাতিসঙ্ঘাত মুরারিচরণপ্রিয় । কিমৌষধৈরলং বৈদৈঃ কিং ধানৈঃ কিন্নূ জাপকৈঃ ।। ২০
गीतासप्तदशाध्यायजापकं द्विजमानय । तेनायं मामको रोगः शाम्यत्यत्र न संशयः ॥२१
গীতাসপ্তদশাধ্যায়জাপকং দ্বিজমানয় । তেনায়ং মামকো রোগঃ শাম্যত্যত্র ন সংশয়ঃ ।। ২১
यथादिष्टं गजेनासौ तथा चक्रे नराधिपः । ततो गजत्वमुत्सृज्य मुक्तो दुःशासननोहभवत् ॥२२
যথাদিষ্টং গজেনাসৌ তথা চক্রে নরাধিপঃ । ততো গজত্বমুৎসৃজ্য মুক্তো দুঃশাসননোহভবৎ ।। ২২
तेन विप्रेणाभिमन्त्र्य जले क्षिप्ते तदुत्तमे । अथ दिव्यं समारूढ़ं विमानमवनीपतिः ॥२३
তেন বিপ্রেণাভিমন্ত্র্য জলে ক্ষিপ্তে তদুত্তমে । অথ দিব্যং সমারূঢ়ং বিমানমবনীপতিঃ ।। ২৩
तं दुःशासनमद्राक्षीत् पाकशासनतेजसम् ॥२४
তং দুঃশাসনমদ্রাক্ষীৎ পাকশাসনতেজসম্ ।। ২৪
राजोवाच ।
किञ्जातीयः किमात्मा त्वं किंवृत्त इति मे वद । केन वा कर्मणा जातो गजः कथमिहागतः ॥२५
রাজোবাচ ।
কিঞ্জাতীয়ঃ কিমাত্মা ত্বং কিংবৃত্ত ইতি মে বদ । কেন বা কর্ম্মণা জাতো গজঃ কথমিহাগতঃ ।। ২৫
पृष्टो राज्ञा विमुक्तोसौ विमानस्थः स्थिराक्षरम् । वृत्तं यथावदाचखौ निजं दुःशासनः क्रमात् ॥२६
পৃষ্টো রাজ্ঞা বিমুক্তোসৌ বিমানস্থঃ স্থিরাক্ষরম্ । বৃত্তং যথাবদাচখৌ নিজং দুঃশাসনঃ ক্রমাৎ ।। ২৬
गीतासप्तदशाध्यायं जपन्मालवभूपतिः । नरवर्माभवन्मुक्तः कालेनाल्लीयसा ततः ॥२७
গীতাসপ্তদশাধ্যায়ং জপন্মালবভূপতিঃ । নরবর্ম্মাভবন্মুক্তঃ কালেনাল্লীয়সা ততঃ ।। ২৭
इति श्रीपाद्मे उत्तरखण्डे गीतामाहात्म्ये सप्तदशाध्यामाहात्म्यं नाकैनवत्यधिकशततमोध्यायः ॥१९१॥
ইতি শ্রীপাদ্মে উত্তরখণ্ডে গীতামাহাত্ম্যে সপ্তদশাধ্যায়মাহাত্ম্যং নাকৈনবত্যধিকশততমোধ্যায়ঃ ।।১৯১।।
षोड़शाध्यायसामर्थ्यं कथितं शृणु साम्प्रतम् । स्पष्टं सप्तदशाध्यायमहिमाम्भोनिधिं शिवे ॥१
মহাদেব উবাচ ।
ষোড়শাধ্যায়সামর্থ্যং কথিতং শৃণু সাম্প্রতম্ । স্পষ্টং সপ্তদশাধ্যায়মহিমাম্ভোনিধিং শিবে ।। ১
खड़्गवाहोः सुतस्यैव तृत्यो दुःशासनोहभवत् । तं गजं धर्तुमागत्य गजात् प्राप्तो यमक्षयम् ॥२
খড়্গবাহোঃ সুতস্যৈব তৃত্যো দুঃশাসনোহভবৎ । তং গজং ধর্ত্তুমাগত্য গজাৎ প্রাপ্তো যমক্ষয়ম্ ।। ২
तद्वासनानिवद्धात्मा गजयोनिमवाप्य च । गीता सप्तदशाध्यायं श्रुत्वा प्राप्तः परं पदम् ॥३
তদ্বাসনানিবদ্ধাত্মা গজযোনিমবাপ্য চ । গীতা সপ্তদশাধ্যায়ং শ্রুত্বা প্রাপ্তঃ পরং পদম্ ।। ৩
पार्वत्युवाच ।
दुःशासनो गजत्वञ्च प्राप्य मुक्त इति श्रुतम् । तदेव वद कल्याण विस्तरेण मम प्रभो ॥४
পার্ব্বত্যুবাচ ।
দুঃশাসনো গজত্বঞ্চ প্রাপ্য মুক্ত ইতি শ্রুতম্ । তদেব বদ কল্যাণ বিস্তরেণ মম প্রভো ।। ৪
महादेव उवाच ।
स्थितः कश्चन दुर्मेधा मण्डलीककुमारकैः । वहुमूल्यं पणं कृत्वा गजमारूढ़वांस्ततः ॥५
মহাদেব উবাচ ।
স্থিতঃ কশ্চন দুর্ম্মেধা মণ্ডলীককুমারকৈঃ । বহুমূল্যং পণং কৃত্বা গজমারূঢ়বাংস্ততঃ ।। ৫
गत्वा कतिपयान्येव पदानि जनवारितः । नाया दुःशासनो मूढ़ः प्रौढ़वाक्यमुदीरयन् ॥६
গত্বা কতিপয়ান্যেব পদানি জনবারিতঃ । নায়া দুঃশাসনো মূঢ়ঃ প্রৌঢ়বাক্যমুদীরয়ন্ ।। ৬
ततो निशम्य तद्वाक्यं क्रोधान्धः सिन्धुरोहभवत् । न्यपतच्च स्खलत्पादः कम्पमानः कुमारकैः ॥७
ততো নিশম্য তদ্বাক্যং ক্রোধান্ধঃ সিন্ধুরোহভবৎ । ন্যপতচ্চ স্খলৎপাদঃ কম্পমানঃ কুমারকৈঃ ।। ৭
ततो निपतितं किञ्चिदुच्छ्वसन्तं गजो रूषा । ऊर्द्ध्वमुन्मूलयाञ्चक्रे कृतान्तकनिरङ्कुशः ॥८
ততো নিপতিতং কিঞ্চিদুচ্ছ্বসন্তং গজো রূষা । ঊর্দ্ধ্বমুন্মূলয়াঞ্চক্রে কৃতান্তকনিরঙ্কুশঃ ।। ৮
गतासोरपि रोषेण तस्यास्थणाञ्च गणं गजः । विकीर्णवान् पृथक् कृत्वा मत्तो दन्तावलस्ततः ॥९
গতাসোরপি রোষেণ তস্যাস্থণাঞ্চ গণং গজঃ । বিকীর্ণবান্ পৃথক্ কৃত্বা মত্তো দন্তাবলস্ততঃ ।। ৯
ततः कालेन सम्प्रेत्य गजयोनिमवाप सः । महान्तं कालमनयत् सिंहलद्वीपभूपतेः ॥१०
ততঃ কালেন সম্প্রেত্য গজযোনিমবাপ সঃ । মহান্তং কালমনয়ৎ সিংহলদ্বীপভূপতেঃ ।। ১০
मैत्री गरीयसी सार्द्धं खड़्गवाहुमहीभुजा । ततोहयं जलमार्गेण प्रापितो वारणो मतः ॥११
মৈত্রী গরীয়সী সার্দ্ধং খড়্গবাহুমহীভুজা । ততোহয়ং জলমার্গেণ প্রাপিতো বারণো মতঃ ।। ১১
जयदेवेन खड़्गवाहोः प्रीत्यानीतो महीभुजा । जातिं स्मरन् स्वकीयां स पश्यन् वन्धुन् सहोदरान् ॥१२
জয়দেবেন খড়্গবাহোঃ প্রীত্যানীতো মহীভুজা । জাতিং স্মরন্ স্বকীয়াং স পশ্যন্ বন্ধুন্ সহোদরান্ ।। ১২
दुःखेन महतस्तोकान् दिवसानत्यवाहयत् । उवास खड़्गवाहोश्च गृहे तुष्णीमनिर्दिशन् ॥१३
দুঃখেন মহতস্তোকান্ দিবসানত্যবাহয়ৎ । উবাস খড়্গবাহোশ্চ গৃহে তুষ্ণীমনির্দ্দিশন্ ।। ১৩
स कदाचित्तु सन्तुष्टः समस्याश्लोकपूरणे । क्समैचित् कवये प्रादात्तमूपायनहस्तिनम् ॥१४
স কদাচিত্তু সন্তুষ্টঃ সমস্যাশ্লোকপূরণে । ক্সমৈচিৎ কবয়ে প্রাদাত্তমূপায়নহস্তিনম্ ।। ১৪
शतेन तेन कविना रोगोपद्रवभीरुणा । मालवक्षौणिपालस्य विक्रीतश्चैत्यकुञ्जरः ॥१५
শতেন তেন কবিনা রোগোপদ্রবভীরুণা । মালবক্ষৌণিপালস্য বিক্রীতশ্চৈত্যকুঞ্জরঃ ।। ১৫
कियत्यपि गते काले पाल्यमानोहपि यत्नतः । मुमूर्षुरभवत्तत्र कुञ्जरो दुर्जरज्वरः ॥१६
কিয়ত্যপি গতে কালে পাল্যমানোহপি যত্নতঃ । মুমূর্ষুরভবত্তত্র কুঞ্জরো দুর্জ্জরজ্বরঃ ।। ১৬
न जिघ्रति पयः शीतं नादत्ते कवलं गजः । स्वपित्यपि न सौख्येन मुञ्चत्यश्रूणि केवलम् । ततो हस्तिपकाख्यातं वृत्तान्तमवनीपतिः ॥१७
ন জিঘ্রতি পয়ঃ শীতং নাদত্তে কবলং গজঃ । স্বপিত্যপি ন সৌখ্যেন মুঞ্চত্যশ্রূণি কেবলম্ । ততো হস্তিপকাখ্যাতং বৃত্তান্তমবনীপতিঃ ।। ১৭
आकर्ण्य स समायातो यत्रास्ते ज्वरितो गजः । स चावलोक्य भूपालं जगद्विस्मयकारिणीम् ॥१८
আকর্ণ্য স সমায়াতো যত্রাস্তে জ্বরিতো গজঃ । স চাবলোক্য ভূপালং জগদ্বিস্ময়কারিণীম্ ।। ১৮
वाचमूचे गजः सम्यग्विसृष्टज्वरवेदनः । राजन्नशेषशास्त्रज्ञ राजनीतिपयोनिधे ॥१९
বাচমূচে গজঃ সম্যগ্বিসৃষ্টজ্বরবেদনঃ । রাজন্নশেষশাস্ত্রজ্ঞ রাজনীতিপয়োনিধে ।। ১৯
निर्जितारातिसङ्घात मुरारिचरणप्रिय । किमौषधैरलं वैदैः किं धानैः किन्नू जापकैः ॥२०
নির্জ্জিতারাতিসঙ্ঘাত মুরারিচরণপ্রিয় । কিমৌষধৈরলং বৈদৈঃ কিং ধানৈঃ কিন্নূ জাপকৈঃ ।। ২০
गीतासप्तदशाध्यायजापकं द्विजमानय । तेनायं मामको रोगः शाम्यत्यत्र न संशयः ॥२१
গীতাসপ্তদশাধ্যায়জাপকং দ্বিজমানয় । তেনায়ং মামকো রোগঃ শাম্যত্যত্র ন সংশয়ঃ ।। ২১
यथादिष्टं गजेनासौ तथा चक्रे नराधिपः । ततो गजत्वमुत्सृज्य मुक्तो दुःशासननोहभवत् ॥२२
যথাদিষ্টং গজেনাসৌ তথা চক্রে নরাধিপঃ । ততো গজত্বমুৎসৃজ্য মুক্তো দুঃশাসননোহভবৎ ।। ২২
तेन विप्रेणाभिमन्त्र्य जले क्षिप्ते तदुत्तमे । अथ दिव्यं समारूढ़ं विमानमवनीपतिः ॥२३
তেন বিপ্রেণাভিমন্ত্র্য জলে ক্ষিপ্তে তদুত্তমে । অথ দিব্যং সমারূঢ়ং বিমানমবনীপতিঃ ।। ২৩
तं दुःशासनमद्राक्षीत् पाकशासनतेजसम् ॥२४
তং দুঃশাসনমদ্রাক্ষীৎ পাকশাসনতেজসম্ ।। ২৪
राजोवाच ।
किञ्जातीयः किमात्मा त्वं किंवृत्त इति मे वद । केन वा कर्मणा जातो गजः कथमिहागतः ॥२५
রাজোবাচ ।
কিঞ্জাতীয়ঃ কিমাত্মা ত্বং কিংবৃত্ত ইতি মে বদ । কেন বা কর্ম্মণা জাতো গজঃ কথমিহাগতঃ ।। ২৫
पृष्टो राज्ञा विमुक्तोसौ विमानस्थः स्थिराक्षरम् । वृत्तं यथावदाचखौ निजं दुःशासनः क्रमात् ॥२६
পৃষ্টো রাজ্ঞা বিমুক্তোসৌ বিমানস্থঃ স্থিরাক্ষরম্ । বৃত্তং যথাবদাচখৌ নিজং দুঃশাসনঃ ক্রমাৎ ।। ২৬
गीतासप्तदशाध्यायं जपन्मालवभूपतिः । नरवर्माभवन्मुक्तः कालेनाल्लीयसा ततः ॥२७
গীতাসপ্তদশাধ্যায়ং জপন্মালবভূপতিঃ । নরবর্ম্মাভবন্মুক্তঃ কালেনাল্লীয়সা ততঃ ।। ২৭
इति श्रीपाद्मे उत्तरखण्डे गीतामाहात्म्ये सप्तदशाध्यामाहात्म्यं नाकैनवत्यधिकशततमोध्यायः ॥१९१॥
ইতি শ্রীপাদ্মে উত্তরখণ্ডে গীতামাহাত্ম্যে সপ্তদশাধ্যায়মাহাত্ম্যং নাকৈনবত্যধিকশততমোধ্যায়ঃ ।।১৯১।।
[পদ্মপুরাণ, উত্তর খণ্ড, ১৯১ অধ্যায়]
_________________________________________1. "Padmapuran, Uttarkhanda (Bengali)" by Veda Vyasa, 1915. Translated by Sri Tarakanta Debasharrma, Krishnadas Shastri and Sriramdas Shastri, edited by Pandit Panchanan Tarkaratna. Bangabasi-Electro-machine edition. Published & printed by Sri Natabar Chakraborty for Bangabasi Karyalay, 38/2 Bhabanicaran Datta Street, Kolkata. First Nababharat Edition, 2013 (with identical page layout). Nababharat Publishers, 72 D, Mahatma Gandhi Road, Kolkata-700009. 1062p.
2. "Padma Puranam, Uttar Khandam & Kriyayogasarkhandam (Sanskrit)" by Veda Vyasa, 1946. Gurumadal Series No.XVIII, Part V. Published by Sri Mansukhray More, Clive Row, Kolkata-1. Printed by Sri Abadhkishore Singha, Gopal Printing Works, 87 A, Raja Dinendra Street, Kolkata-6. Cover & Title page printed by The Bengal Printing Works, Kolkata-1.
Bengali Translation
[Digitised by scanning and then by typing mostly in Notepad using Unicode Bengali "Siyam Rupali" font. Sanskrit verses were first typed in unicode bengali script using English to Bengali transliteration tool "Avro Phonetic Keyboard". Then this sanskrit in bengali script is transliterated to sanskrit in devanagari script using online tools of sanscript or ashtangayoga. Some errors during transliteration like ब् व् are corrected manually.]
Uploaded by rk
No comments:
Post a Comment