4) ज्ञानयोगः महात्म्य
(বাংলা হরফে সংস্কৃত ৩৮'টি শ্লোক)
श्रीभगवानुवाच ।
चतुर्थस्यापि माहात्म्यमाख्यास्याम्यधुना शृणु । वदरीत्वं समुत्सृज्य येन कन्ये दिवं गते ॥१
শ্রীভগবানুবাচ ।
চতুর্থস্যাপি মাহাত্ম্যমাখ্যাস্যাম্যধুনা শৃণু । বদরীত্বং সমুৎসৃজ্য যেন কন্যে দিবং গতে ।। ১
श्रीरुवाच ।
कथं कन्ये दिवं याते वदरीत्वं विसृज्य वै । ते क्व चास्तां पुरा देव कथं प्राप्ते तु मुख्यताम् ॥२
শ্রীরুবাচ ।
কথং কন্যে দিবং যাতে বদরীত্বং বিসৃজ্য বৈ । তে ক্ব চাস্তাং পুরা দেব কথং প্রাপ্তে তু মুখ্যতাম্ ।। ২
एतद्वेदितुमिच्छामि नाथ वक्तुं त्वमर्हसि । न तु तृप्यामि शृन्वन्ती परमाञ्च कथामिमाम् ॥३
এতদ্বেদিতুমিচ্ছামি নাথ বক্তুং ত্বমর্হসি । ন তু তৃপ্যামি শৃন্বন্তী পরমাঞ্চ কথামিমাম্ ।। ৩
श्रीभगवानुवाच ।
अस्ति भागीरथीतीरे नाम्ना वाराणसी पुरी । भरतो नाम युक्तात्मा तत्र विश्वेश्वरालये ॥४
শ্রীভগবানুবাচ ।
অস্তি ভাগীরথীতীরে নাম্না বারাণসী পুরী । ভরতো নাম যুক্তাত্মা তত্র বিশ্বেশ্বরালয়ে ।। ৪
नित्यमात्मरतस्तुर्यं जपत्यध्यायमादरात् । तदभ्यासाददुष्टात्मा न द्वन्द्वैरभिभूयते ॥५
নিত্যমাত্মরতস্তুর্য্যং জপত্যধ্যায়মাদরাৎ । তদভ্যাসাদদুষ্টাত্মা ন দ্বন্দ্বৈরভিভূয়তে ।। ৫
काले कदाचन क्रीड़न् ययौ स नगराद्वहिः । उपान्त्यवर्तिनो देवान् दिदृक्षुः स तपोधनः ॥६
কালে কদাচন ক্রীড়ন্ যযৌ স নগরাদ্বহিঃ । উপান্ত্যবর্ত্তিনো দেবান্ দিদৃক্ষুঃ স তপোধনঃ ।। ৬
विशश्राम तयोर्मूले वदर्योर्न्यपतत् फले । उपधाय तयोरेकामन्यामालम्व्य चाङ्घ्रिणा ॥७
বিশশ্রাম তয়োর্মূলে বদর্য্যোর্ন্যপতৎ ফলে । উপধায় তয়োরেকামন্যামালম্ব্য চাঙ্ঘ্রিণা ।। ৭
तपस्विनि ततो याते वदर्योश्च तथा द्वयम् । शुष्कं निष्पत्रशाखञ्च दिवसैः पञ्चषैरभुत् ॥८
তপস্বিনি ততো যাতে বদর্য্যোশ্চ তথা দ্বয়ম্ । শুষ্কং নিষ্পত্রশাখঞ্চ দিবসৈঃ পঞ্চষৈরভুৎ ।। ৮
गृहे क्वचन विप्राणां जज्ञाते कन्यके ततः । वर्द्धमानं तयोर्युग्मं सप्तभिः परिवत्सरैः ॥९
গৃহে ক্বচন বিপ্রাণাং জজ্ঞাতে কন্যকে ততঃ । বর্দ্ধমানং তয়োর্যুগ্মং সপ্তভিঃ পরিবৎসরৈঃ ।। ৯
विहृत्य दूरदेशेभ्यो यतिमायान्तमैक्ष्यत । गृहीत्वा चरणौ तस्य वचः सुनृतमव्रवीत् ॥१०
বিহৃত্য দূরদেশেভ্যো যতিমায়ান্তমৈক্ষ্যত । গৃহীত্বা চরণৌ তস্য বচঃ সুনৃতমব্রবীৎ ।। ১০
त्वत्प्रसादादेव मुने मोचितं द्वन्द्वमावयोः । उत्सृज्य वदरीभावं मानुष्यं प्रतिपद्यते ॥११
ত্বৎপ্রসাদাদেব মুনে মোচিতং দ্বন্দ্বমাবয়োঃ । উৎসৃজ্য বদরীভাবং মানুষ্যং প্রতিপদ্যতে ।। ১১
एवमुक्तो मुनिस्ताभ्यां विस्मृतः प्रत्युवाच सः । कदा वत्से युवां केन हेतुना मोचिते मरा ॥१२
এবমুক্তো মুনিস্তাভ্যাং বিস্মৃতঃ প্রত্যুবাচ সঃ । কদা বৎসে যুবাং কেন হেতুনা মোচিতে মরা ।। ১২
युवयोर्वदरीत्वे च हेतुं व्रूतां न वेद्म्यहम् । उचतुः कन्यके तस्यै वादर्ये हेतुमात्मनं ॥१३
যুবয়োর্ব্বদরীত্বে চ হেতুং ব্রূতাং ন বেদ্ম্যহম্ । উচতুঃ কন্যকে তস্যৈ বাদর্য্যে হেতুমাত্মনং ।। ১৩
आदौ विमोचने तस्माद्दुस्त्यजादपि कारणम् । अस्ति गोदावरीतीरे तीर्थं पुण्यप्रदं नृणाम् ॥१४
আদৌ বিমোচনে তস্মাদ্দুস্ত্যজাদপি কারণম্ । অস্তি গোদাবরীতীরে তীর্থং পুণ্যপ্রদং নৃণাম্ ।। ১৪
च्छिन्नपापमिति ख्यातं परां कोटिमवापयत् । तत्र सत्यतपा नाम तपस्तेपे सुदारुणम् ॥१५
চ্ছিন্নপাপমিতি খ্যাতং পরাং কোটিমবাপয়ৎ । তত্র সত্যতপা নাম তপস্তেপে সুদারুণম্ ।। ১৫
ग्रीष्मे महति दीप्तानां मध्यगो जातवेदसाम् । वर्षासु जलधाराभिर्नित्यमासिक्तमुर्द्धजः ॥१६
গ্রীষ্মে মহতি দীপ্তানাং মধ্যগো জাতবেদসাম্ । বর্ষাসু জলধারাভির্নিত্যমাসিক্তমুর্দ্ধজঃ ।। ১৬
शिशिरे च वसन्नप्सु विभ्रत्कण्टकितां तनुम् । विशुद्धः सततं काले तपस्तप्त्वा स संयमी ॥१७
শিশিরে চ বসন্নপ্সু বিভ্রৎকণ্টকিতাং তনুম্ । বিশুদ্ধঃ সততং কালে তপস্তপ্ত্বা স সংযমী ।। ১৭
आत्मन्येव मतिञ्चक्रे परां प्राप्य सुनिर्वृतिम् । सदा फलानि विभ्रत्सु सान्द्रच्छायेषु शाखिषु ॥१८
আত্মন্যেব মতিঞ্চক্রে পরাং প্রাপ্য সুনির্বৃতিম্ । সদা ফলানি বিভ্রৎসু সান্দ্রচ্ছায়েষু শাখিষু ।। ১৮
निर्मत्सरेषु सत्तेषु वद्ध्वा प्रीतिं परामपि । तपःफलानुसन्धाने वैदुष्येणोपपादितम् ॥१९
নির্ম্মৎসরেষু সত্তেষু বদ্ধ্বা প্রীতিং পরামপি । তপঃফলানুসন্ধানে বৈদুষ্যেণোপপাদিতম্ ।। ১৯
व्रह्माप्येनं स्वयं पृच्छन्नूपतस्थे तमन्वहम् । तेन सङ्कोचहीनत्वाद्व्रह्मण्यनुगतेहन्वहम् ॥२०
ব্রহ্মাপ্যেনং স্বয়ং পৃচ্ছন্নূপতস্থে তমন্বহম্ । তেন সঙ্কোচহীনত্বাদ্ব্রহ্মণ্যনুগতেহন্বহম্ ।। ২০
तद्ध्यानानुगतव्यक्ति ववृधे तस्य तत्तपः । विमुक्तकल्पं मन्वानः समृद्धादा हूनः पदात् ॥२१
তদ্ধ্যানানুগতব্যক্তি ববৃধে তস্য তত্তপঃ । বিমুক্তকল্পং মন্বানঃ সমৃদ্ধাদা হূনঃ পদাৎ ।। ২১
अन्तरायशतञ्चक्रे ततो भीतः पुरन्दरः । आहूयाप्सरसां मध्यादावां तुल्यं समादिशत् ॥२२
অন্তরায়শতঞ্চক্রে ততো ভীতঃ পুরন্দরঃ । আহূয়াপ্সরসাং মধ্যাদাবাং তুল্যং সমাদিশৎ ।। ২২
कुरुतं तत्तपोविघ्नमनेनाचरितं युवाम् । यो मां पदादवष्टभ्य स्वराज्यं भोक्तुमिच्छति ॥२३
কুরুতং তত্তপোবিঘ্নমনেনাচরিতং যুবাম্ । যো মাং পদাদবষ্টভ্য স্বরাজ্যং ভোক্তুমিচ্ছতি ।। ২৩
इति सन्देशमापन्ने पुरस्ताच्च विड़ौजसः । गोदावरीमगच्छाव स मुनिर्यत्र वर्तते ॥२४
ইতি সন্দেশমাপন্নে পুরস্তাচ্চ বিড়ৌজসঃ । গোদাবরীমগচ্ছাব স মুনির্যত্র বর্ত্ততে ।। ২৪
मृदङ्गैर्न्मन्दगम्भीरैर्वेणुभीः कलवादिभिः । कलं गीतं समारव्धं तन्वङ्गीभिः समन्वितम् ॥२५
মৃদঙ্গৈর্ন্মন্দগম্ভীরৈর্ব্বেণুভীঃ কলবাদিভিঃ । কলং গীতং সমারব্ধং তন্বঙ্গীভিঃ সমন্বিতম্ ।। ২৫
उद्वहन्त्यौ पृथुश्रोणीं घनपीनपयोधरे । स्मयस्मेरमुखाम्भोजे किञ्चिदाकुञ्चितालके ॥२६
উদ্বহন্ত্যৌ পৃথুশ্রোণীং ঘনপীনপয়োধরে । স্ময়স্মেরমুখাম্ভোজে কিঞ্চিদাকুঞ্চিতালকে ।। ২৬
मणिकुण्डलघृष्टांसे पुण्डरीकोज्ज्वलेक्षणे । तनुमध्ये सुवृत्तोरूवहन्तौ च समे पदे ॥२७
মণিকুণ্ডলঘৃষ্টাংসে পুণ্ডরীকোজ্জ্বলেক্ষণে । তনুমধ্যে সুবৃত্তোরূবহন্তৌ চ সমে পদে ।। ২৭
आनर्तां यौवनस्यार्थे स्वरताललयानुगाम् । दर्शयन्त्यौ स्वतः कृत्स्नां गतिं भावानुगामिनीम् ॥२८
আনর্ত্তাং যৌবনস্যার্থে স্বরতাললয়ানুগাম্ । দর্শয়ন্ত্যৌ স্বতঃ কৃৎস্নাং গতিং ভাবানুগামিনীম্ ।। ২৮
मृदुपक्रमुत्पन्नं मन्दमन्दविवर्द्धनम् । गर्जयामास दिक्चक्रं तत्तयोर्नृत्यमानयोः ॥२९
মৃদুপক্রমুৎপন্নং মন্দমন্দবিবর্দ্ধনম্ । গর্জ্জয়ামাস দিক্চক্রং তত্তয়োর্নৃত্যমানয়োঃ ।। ২৯
ततोहङ्गहारवेगेन वायुर्वासः सुशीतलः । ईषदुच्छ्वसिते चैले दर्शयन्त्यौ पयोधरौ ॥३०
ততোহঙ্গহারবেগেন বায়ুর্ব্বাসঃ সুশীতলঃ । ঈষদুচ্ছ্বসিতে চৈলে দর্শয়ন্ত্যৌ পয়োধরৌ ।। ৩০
उद्वर्द्धयन्ती कन्दर्पमुल्वणा गतिरावयोः । कोपमुत्पादयामास मुनेरविकृतात्मनः ॥३१
উদ্বর্দ্ধয়ন্তী কন্দর্পমুল্বণা গতিরাবয়োঃ । কোপমুৎপাদয়ামাস মুনেরবিকৃতাত্মনঃ ।। ৩১
ततः शापं ददौ कोपाज्ज्वलमुत्सृज्य पाणिना । वदरीत्वं प्रपद्येथां जाह्नवीरोधसीति नौ ॥३२
ততঃ শাপং দদৌ কোপাজ্জ্বলমুৎসৃজ্য পাণিনা । বদরীত্বং প্রপদ্যেথাং জাহ্নবীরোধসীতি নৌ ।। ৩২
आवाभ्यां पारतन्त्र्येण यद्दुश्चरितमास्थितम् । तत्क्षमस्व विनम्राभ्यां मुनिः पश्चात्प्रसादितः ॥३३
আবাভ্যাং পারতন্ত্র্যেণ যদ্দুশ্চরিতমাস্থিতম্ । তৎক্ষমস্ব বিনম্রাভ্যাং মুনিঃ পশ্চাৎপ্রসাদিতঃ ।। ৩৩
ततः शापविमोक्षं नौ कल्पयामास पुण्यधीः । भरतागमनान्तोहयमिति सत्यतया मुनिः ॥३४
ততঃ শাপবিমোক্ষং নৌ কল্পয়ামাস পুণ্যধীঃ । ভরতাগমনান্তোহয়মিতি সত্যতয়া মুনিঃ ।। ৩৪
मर्तेषु जन्मलाभश्च स्मृतिश्चातीतजन्मनाम् । आवयोरन्तिकं गत्वा वदरीभूतयोस्ततः । ३५
মর্ত্তেষু জন্মলাভশ্চ স্মৃতিশ্চাতীতজন্মনাম্ । আবয়োরন্তিকং গত্বা বদরীভূতয়োস্ততঃ । ৩৫
स्मरता तुर्यमध्यायं भवता निष्कृतिः कृता । तत्तावत् प्रणमावस्त्वां शापादेव न केवलात् ॥३६
স্মরতা তুর্য্যমধ্যায়ং ভবতা নিষ্কৃতিঃ কৃতা । তত্তাবৎ প্রণমাবস্ত্বাং শাপাদেব ন কেবলাৎ ।। ৩৬
श्रीभगवानुवाच ।
एवमुक्तो मुनिस्ताभ्यामतिप्रीतमनास्ततः ॥३७
শ্রীভগবানুবাচ ।
এবমুক্তো মুনিস্তাভ্যামতিপ্রীতমনাস্ততঃ ।। ৩৭
पूजितस्ते समामन्त्र्य यथागतमसौ ययौ । कन्ये चतुर्थमध्यायं जपेतां नित्यमादरात् ॥३८
পূজিতস্তে সমামন্ত্র্য যথাগতমসৌ যযৌ । কন্যে চতুর্থমধ্যায়ং জপেতাং নিত্যমাদরাৎ ।। ৩৮
इति श्रीपाद्मे उत्तरखण्डे गीतामाहात्म्ये चतुर्थाध्यायविवरणं नाम अष्टसप्तत्यधिकशततमोहध्यायः ॥१७८॥
ইতি শ্রীপাদ্মে উত্তরখণ্ডে গীতামাহাত্ম্যে চতুর্থাধ্যায়বিবরণং নাম অষ্টসপ্তত্যধিকশততমোহধ্যায়ঃ ।।১৭৮।।
चतुर्थस्यापि माहात्म्यमाख्यास्याम्यधुना शृणु । वदरीत्वं समुत्सृज्य येन कन्ये दिवं गते ॥१
শ্রীভগবানুবাচ ।
চতুর্থস্যাপি মাহাত্ম্যমাখ্যাস্যাম্যধুনা শৃণু । বদরীত্বং সমুৎসৃজ্য যেন কন্যে দিবং গতে ।। ১
श्रीरुवाच ।
कथं कन्ये दिवं याते वदरीत्वं विसृज्य वै । ते क्व चास्तां पुरा देव कथं प्राप्ते तु मुख्यताम् ॥२
শ্রীরুবাচ ।
কথং কন্যে দিবং যাতে বদরীত্বং বিসৃজ্য বৈ । তে ক্ব চাস্তাং পুরা দেব কথং প্রাপ্তে তু মুখ্যতাম্ ।। ২
एतद्वेदितुमिच्छामि नाथ वक्तुं त्वमर्हसि । न तु तृप्यामि शृन्वन्ती परमाञ्च कथामिमाम् ॥३
এতদ্বেদিতুমিচ্ছামি নাথ বক্তুং ত্বমর্হসি । ন তু তৃপ্যামি শৃন্বন্তী পরমাঞ্চ কথামিমাম্ ।। ৩
श्रीभगवानुवाच ।
अस्ति भागीरथीतीरे नाम्ना वाराणसी पुरी । भरतो नाम युक्तात्मा तत्र विश्वेश्वरालये ॥४
শ্রীভগবানুবাচ ।
অস্তি ভাগীরথীতীরে নাম্না বারাণসী পুরী । ভরতো নাম যুক্তাত্মা তত্র বিশ্বেশ্বরালয়ে ।। ৪
नित्यमात्मरतस्तुर्यं जपत्यध्यायमादरात् । तदभ्यासाददुष्टात्मा न द्वन्द्वैरभिभूयते ॥५
নিত্যমাত্মরতস্তুর্য্যং জপত্যধ্যায়মাদরাৎ । তদভ্যাসাদদুষ্টাত্মা ন দ্বন্দ্বৈরভিভূয়তে ।। ৫
काले कदाचन क्रीड़न् ययौ स नगराद्वहिः । उपान्त्यवर्तिनो देवान् दिदृक्षुः स तपोधनः ॥६
কালে কদাচন ক্রীড়ন্ যযৌ স নগরাদ্বহিঃ । উপান্ত্যবর্ত্তিনো দেবান্ দিদৃক্ষুঃ স তপোধনঃ ।। ৬
विशश्राम तयोर्मूले वदर्योर्न्यपतत् फले । उपधाय तयोरेकामन्यामालम्व्य चाङ्घ्रिणा ॥७
বিশশ্রাম তয়োর্মূলে বদর্য্যোর্ন্যপতৎ ফলে । উপধায় তয়োরেকামন্যামালম্ব্য চাঙ্ঘ্রিণা ।। ৭
तपस्विनि ततो याते वदर्योश्च तथा द्वयम् । शुष्कं निष्पत्रशाखञ्च दिवसैः पञ्चषैरभुत् ॥८
তপস্বিনি ততো যাতে বদর্য্যোশ্চ তথা দ্বয়ম্ । শুষ্কং নিষ্পত্রশাখঞ্চ দিবসৈঃ পঞ্চষৈরভুৎ ।। ৮
गृहे क्वचन विप्राणां जज्ञाते कन्यके ततः । वर्द्धमानं तयोर्युग्मं सप्तभिः परिवत्सरैः ॥९
গৃহে ক্বচন বিপ্রাণাং জজ্ঞাতে কন্যকে ততঃ । বর্দ্ধমানং তয়োর্যুগ্মং সপ্তভিঃ পরিবৎসরৈঃ ।। ৯
विहृत्य दूरदेशेभ्यो यतिमायान्तमैक्ष्यत । गृहीत्वा चरणौ तस्य वचः सुनृतमव्रवीत् ॥१०
বিহৃত্য দূরদেশেভ্যো যতিমায়ান্তমৈক্ষ্যত । গৃহীত্বা চরণৌ তস্য বচঃ সুনৃতমব্রবীৎ ।। ১০
त्वत्प्रसादादेव मुने मोचितं द्वन्द्वमावयोः । उत्सृज्य वदरीभावं मानुष्यं प्रतिपद्यते ॥११
ত্বৎপ্রসাদাদেব মুনে মোচিতং দ্বন্দ্বমাবয়োঃ । উৎসৃজ্য বদরীভাবং মানুষ্যং প্রতিপদ্যতে ।। ১১
एवमुक्तो मुनिस्ताभ्यां विस्मृतः प्रत्युवाच सः । कदा वत्से युवां केन हेतुना मोचिते मरा ॥१२
এবমুক্তো মুনিস্তাভ্যাং বিস্মৃতঃ প্রত্যুবাচ সঃ । কদা বৎসে যুবাং কেন হেতুনা মোচিতে মরা ।। ১২
युवयोर्वदरीत्वे च हेतुं व्रूतां न वेद्म्यहम् । उचतुः कन्यके तस्यै वादर्ये हेतुमात्मनं ॥१३
যুবয়োর্ব্বদরীত্বে চ হেতুং ব্রূতাং ন বেদ্ম্যহম্ । উচতুঃ কন্যকে তস্যৈ বাদর্য্যে হেতুমাত্মনং ।। ১৩
आदौ विमोचने तस्माद्दुस्त्यजादपि कारणम् । अस्ति गोदावरीतीरे तीर्थं पुण्यप्रदं नृणाम् ॥१४
আদৌ বিমোচনে তস্মাদ্দুস্ত্যজাদপি কারণম্ । অস্তি গোদাবরীতীরে তীর্থং পুণ্যপ্রদং নৃণাম্ ।। ১৪
च्छिन्नपापमिति ख्यातं परां कोटिमवापयत् । तत्र सत्यतपा नाम तपस्तेपे सुदारुणम् ॥१५
চ্ছিন্নপাপমিতি খ্যাতং পরাং কোটিমবাপয়ৎ । তত্র সত্যতপা নাম তপস্তেপে সুদারুণম্ ।। ১৫
ग्रीष्मे महति दीप्तानां मध्यगो जातवेदसाम् । वर्षासु जलधाराभिर्नित्यमासिक्तमुर्द्धजः ॥१६
গ্রীষ্মে মহতি দীপ্তানাং মধ্যগো জাতবেদসাম্ । বর্ষাসু জলধারাভির্নিত্যমাসিক্তমুর্দ্ধজঃ ।। ১৬
शिशिरे च वसन्नप्सु विभ्रत्कण्टकितां तनुम् । विशुद्धः सततं काले तपस्तप्त्वा स संयमी ॥१७
শিশিরে চ বসন্নপ্সু বিভ্রৎকণ্টকিতাং তনুম্ । বিশুদ্ধঃ সততং কালে তপস্তপ্ত্বা স সংযমী ।। ১৭
आत्मन्येव मतिञ्चक्रे परां प्राप्य सुनिर्वृतिम् । सदा फलानि विभ्रत्सु सान्द्रच्छायेषु शाखिषु ॥१८
আত্মন্যেব মতিঞ্চক্রে পরাং প্রাপ্য সুনির্বৃতিম্ । সদা ফলানি বিভ্রৎসু সান্দ্রচ্ছায়েষু শাখিষু ।। ১৮
निर्मत्सरेषु सत्तेषु वद्ध्वा प्रीतिं परामपि । तपःफलानुसन्धाने वैदुष्येणोपपादितम् ॥१९
নির্ম্মৎসরেষু সত্তেষু বদ্ধ্বা প্রীতিং পরামপি । তপঃফলানুসন্ধানে বৈদুষ্যেণোপপাদিতম্ ।। ১৯
व्रह्माप्येनं स्वयं पृच्छन्नूपतस्थे तमन्वहम् । तेन सङ्कोचहीनत्वाद्व्रह्मण्यनुगतेहन्वहम् ॥२०
ব্রহ্মাপ্যেনং স্বয়ং পৃচ্ছন্নূপতস্থে তমন্বহম্ । তেন সঙ্কোচহীনত্বাদ্ব্রহ্মণ্যনুগতেহন্বহম্ ।। ২০
तद्ध्यानानुगतव्यक्ति ववृधे तस्य तत्तपः । विमुक्तकल्पं मन्वानः समृद्धादा हूनः पदात् ॥२१
তদ্ধ্যানানুগতব্যক্তি ববৃধে তস্য তত্তপঃ । বিমুক্তকল্পং মন্বানঃ সমৃদ্ধাদা হূনঃ পদাৎ ।। ২১
अन्तरायशतञ्चक्रे ततो भीतः पुरन्दरः । आहूयाप्सरसां मध्यादावां तुल्यं समादिशत् ॥२२
অন্তরায়শতঞ্চক্রে ততো ভীতঃ পুরন্দরঃ । আহূয়াপ্সরসাং মধ্যাদাবাং তুল্যং সমাদিশৎ ।। ২২
कुरुतं तत्तपोविघ्नमनेनाचरितं युवाम् । यो मां पदादवष्टभ्य स्वराज्यं भोक्तुमिच्छति ॥२३
কুরুতং তত্তপোবিঘ্নমনেনাচরিতং যুবাম্ । যো মাং পদাদবষ্টভ্য স্বরাজ্যং ভোক্তুমিচ্ছতি ।। ২৩
इति सन्देशमापन्ने पुरस्ताच्च विड़ौजसः । गोदावरीमगच्छाव स मुनिर्यत्र वर्तते ॥२४
ইতি সন্দেশমাপন্নে পুরস্তাচ্চ বিড়ৌজসঃ । গোদাবরীমগচ্ছাব স মুনির্যত্র বর্ত্ততে ।। ২৪
मृदङ्गैर्न्मन्दगम्भीरैर्वेणुभीः कलवादिभिः । कलं गीतं समारव्धं तन्वङ्गीभिः समन्वितम् ॥२५
মৃদঙ্গৈর্ন্মন্দগম্ভীরৈর্ব্বেণুভীঃ কলবাদিভিঃ । কলং গীতং সমারব্ধং তন্বঙ্গীভিঃ সমন্বিতম্ ।। ২৫
उद्वहन्त्यौ पृथुश्रोणीं घनपीनपयोधरे । स्मयस्मेरमुखाम्भोजे किञ्चिदाकुञ्चितालके ॥२६
উদ্বহন্ত্যৌ পৃথুশ্রোণীং ঘনপীনপয়োধরে । স্ময়স্মেরমুখাম্ভোজে কিঞ্চিদাকুঞ্চিতালকে ।। ২৬
मणिकुण्डलघृष्टांसे पुण्डरीकोज्ज्वलेक्षणे । तनुमध्ये सुवृत्तोरूवहन्तौ च समे पदे ॥२७
মণিকুণ্ডলঘৃষ্টাংসে পুণ্ডরীকোজ্জ্বলেক্ষণে । তনুমধ্যে সুবৃত্তোরূবহন্তৌ চ সমে পদে ।। ২৭
आनर्तां यौवनस्यार्थे स्वरताललयानुगाम् । दर्शयन्त्यौ स्वतः कृत्स्नां गतिं भावानुगामिनीम् ॥२८
আনর্ত্তাং যৌবনস্যার্থে স্বরতাললয়ানুগাম্ । দর্শয়ন্ত্যৌ স্বতঃ কৃৎস্নাং গতিং ভাবানুগামিনীম্ ।। ২৮
मृदुपक्रमुत्पन्नं मन्दमन्दविवर्द्धनम् । गर्जयामास दिक्चक्रं तत्तयोर्नृत्यमानयोः ॥२९
মৃদুপক্রমুৎপন্নং মন্দমন্দবিবর্দ্ধনম্ । গর্জ্জয়ামাস দিক্চক্রং তত্তয়োর্নৃত্যমানয়োঃ ।। ২৯
ततोहङ्गहारवेगेन वायुर्वासः सुशीतलः । ईषदुच्छ्वसिते चैले दर्शयन्त्यौ पयोधरौ ॥३०
ততোহঙ্গহারবেগেন বায়ুর্ব্বাসঃ সুশীতলঃ । ঈষদুচ্ছ্বসিতে চৈলে দর্শয়ন্ত্যৌ পয়োধরৌ ।। ৩০
उद्वर्द्धयन्ती कन्दर्पमुल्वणा गतिरावयोः । कोपमुत्पादयामास मुनेरविकृतात्मनः ॥३१
উদ্বর্দ্ধয়ন্তী কন্দর্পমুল্বণা গতিরাবয়োঃ । কোপমুৎপাদয়ামাস মুনেরবিকৃতাত্মনঃ ।। ৩১
ततः शापं ददौ कोपाज्ज्वलमुत्सृज्य पाणिना । वदरीत्वं प्रपद्येथां जाह्नवीरोधसीति नौ ॥३२
ততঃ শাপং দদৌ কোপাজ্জ্বলমুৎসৃজ্য পাণিনা । বদরীত্বং প্রপদ্যেথাং জাহ্নবীরোধসীতি নৌ ।। ৩২
आवाभ्यां पारतन्त्र्येण यद्दुश्चरितमास्थितम् । तत्क्षमस्व विनम्राभ्यां मुनिः पश्चात्प्रसादितः ॥३३
আবাভ্যাং পারতন্ত্র্যেণ যদ্দুশ্চরিতমাস্থিতম্ । তৎক্ষমস্ব বিনম্রাভ্যাং মুনিঃ পশ্চাৎপ্রসাদিতঃ ।। ৩৩
ततः शापविमोक्षं नौ कल्पयामास पुण्यधीः । भरतागमनान्तोहयमिति सत्यतया मुनिः ॥३४
ততঃ শাপবিমোক্ষং নৌ কল্পয়ামাস পুণ্যধীঃ । ভরতাগমনান্তোহয়মিতি সত্যতয়া মুনিঃ ।। ৩৪
मर्तेषु जन्मलाभश्च स्मृतिश्चातीतजन्मनाम् । आवयोरन्तिकं गत्वा वदरीभूतयोस्ततः । ३५
মর্ত্তেষু জন্মলাভশ্চ স্মৃতিশ্চাতীতজন্মনাম্ । আবয়োরন্তিকং গত্বা বদরীভূতয়োস্ততঃ । ৩৫
स्मरता तुर्यमध्यायं भवता निष्कृतिः कृता । तत्तावत् प्रणमावस्त्वां शापादेव न केवलात् ॥३६
স্মরতা তুর্য্যমধ্যায়ং ভবতা নিষ্কৃতিঃ কৃতা । তত্তাবৎ প্রণমাবস্ত্বাং শাপাদেব ন কেবলাৎ ।। ৩৬
श्रीभगवानुवाच ।
एवमुक्तो मुनिस्ताभ्यामतिप्रीतमनास्ततः ॥३७
শ্রীভগবানুবাচ ।
এবমুক্তো মুনিস্তাভ্যামতিপ্রীতমনাস্ততঃ ।। ৩৭
पूजितस्ते समामन्त्र्य यथागतमसौ ययौ । कन्ये चतुर्थमध्यायं जपेतां नित्यमादरात् ॥३८
পূজিতস্তে সমামন্ত্র্য যথাগতমসৌ যযৌ । কন্যে চতুর্থমধ্যায়ং জপেতাং নিত্যমাদরাৎ ।। ৩৮
इति श्रीपाद्मे उत्तरखण्डे गीतामाहात्म्ये चतुर्थाध्यायविवरणं नाम अष्टसप्तत्यधिकशततमोहध्यायः ॥१७८॥
ইতি শ্রীপাদ্মে উত্তরখণ্ডে গীতামাহাত্ম্যে চতুর্থাধ্যায়বিবরণং নাম অষ্টসপ্তত্যধিকশততমোহধ্যায়ঃ ।।১৭৮।।
[পদ্মপুরাণ, উত্তর খণ্ড, ১৭৮ অধ্যায়]
_________________________________________1. "Padmapuran, Uttarkhanda (Bengali)" by Veda Vyasa, 1915. Translated by Sri Tarakanta Debasharrma, Krishnadas Shastri and Sriramdas Shastri, edited by Pandit Panchanan Tarkaratna. Bangabasi-Electro-machine edition. Published & printed by Sri Natabar Chakraborty for Bangabasi Karyalay, 38/2 Bhabanicaran Datta Street, Kolkata. First Nababharat Edition, 2013 (with identical page layout). Nababharat Publishers, 72 D, Mahatma Gandhi Road, Kolkata-700009. 1062p.
2. "Padma Puranam, Uttar Khandam & Kriyayogasarkhandam (Sanskrit)" by Veda Vyasa, 1946. Gurumadal Series No.XVIII, Part V. Published by Sri Mansukhray More, Clive Row, Kolkata-1. Printed by Sri Abadhkishore Singha, Gopal Printing Works, 87 A, Raja Dinendra Street, Kolkata-6. Cover & Title page printed by The Bengal Printing Works, Kolkata-1.
Bengali Translation
[Digitised by scanning and then by typing mostly in Notepad using Unicode Bengali "Siyam Rupali" font. Sanskrit verses were first typed in unicode bengali script using English to Bengali transliteration tool "Avro Phonetic Keyboard". Then this sanskrit in bengali script is transliterated to sanskrit in devanagari script using online tools of sanscript or ashtangayoga. Some errors during transliteration like ब् व् are corrected manually.]
Uploaded by rk
<Previous--Contents--Next>Uploaded by rk
No comments:
Post a Comment